Μια σχολαστική ανάλυση των δεκατεσσάρων γύψινων εκμαγείων που διατηρούν το κενό που άφησαν τα σώματα των θυμάτων της Πομπηίας αποκάλυψε συγκεκριμένα κλωστοϋφαντουργικά δεδομένα που ρίχνουν νέες σκιές αμφιβολίας σε μία από τις πιο εδραιωμένες ιστορικές ομοφωνίες: Την ακριβή ημερομηνία της καταστροφής.
Η διεπιστημονική ερευνητική ομάδα για τον πολιτισμό του θανάτου, ÁTROPOS, στο Πανεπιστήμιο της Βαλένθια, μετά από λεπτομερή μελέτη των εντυπώσεων που άφησαν τα ρούχα στον
γύψο, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που παγιδεύτηκαν από τη μανία του Βεζούβιου, τόσο μέσα στα σπίτια όσο και στον δημόσιο χώρο, φορούσαν ομοιόμορφα δύο μάλλινα ενδύματα, έναν χιτώνα και μια κάπα, υφασμένα με χοντρή πλέξη που τα καθιστούσε ιδιαίτερα βαριά.Αυτά τα συμπεράσματα, που παρουσιάστηκαν πριν από λίγες ημέρες από τον αρχαιολόγο, ανθρωπολόγο και καθηγητή αρχαίας ιστορίας Llorenç Alapont στο Διεθνές Συνέδριο για την ημερομηνία της έκρηξης του Βεζούβιου, υπερβαίνουν την απλή περιγραφή των ενδυμάτων για να εμβαθύνουν στη σφαίρα των περιβαλλοντικών συνθηκών της τελευταίας ημέρας.
Η ομοιομορφία της ενδυμασίας, αποτελούμενη από δύο στρώματα μαλλιού, ενός υφάσματος πανταχού παρόντος εκείνη την εποχή λόγω της οικονομίας και της προσβασιμότητάς του, εγείρει ουσιαστικά ερωτήματα σχετικά με την επικρατούσα θερμοκρασία εκείνη την ημέρα.
Τα θύματα φορούσαν χοντρό μάλλινο χιτώνα και κάπα. Φωτογραφία: Πανεπιστήμιο της Βαλένθια
Η κανονική υπόθεση, η οποία υποστηρίζεται από τις επιστολικές αναφορές του Πλίνιου του Νεότερου, τοποθετεί την έκρηξη στις 24 Αυγούστου του έτους 79 μ.Χ., μια ημέρα που, στο Ιουλιανό ημερολόγιο, θα αντιστοιχούσε στο τέλος του καλοκαιριού στον Κόλπο της Νάπολης. Ωστόσο, η υλική τεκμηρίωση που συγκεντρώθηκε από την ομάδα ÁTROPOS υποδηλώνει ένα διαφορετικό κλιματικό σενάριο.
Το να φοράει κανείς δύο κομμάτια από χοντρό υφαντό μαλλί, ένα υλικό γνωστό για τις μονωτικές του ιδιότητες, δεν φαίνεται να συνάδει με τις υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες που αναμένονται για εκείνη την ημερομηνία.
Από τα δεκατέσσερα εκμαγεία που εξετάστηκαν, σε τέσσερα από αυτά κατέστη δυνατό να επιβεβαιωθεί με ακρίβεια τόσο ο τύπος των ενδυμάτων όσο και η βαριά φύση του υφάσματός τους, προσφέροντας ένα σημαντικό και ισχυρό δείγμα. Ο Alapont τονίζει ότι τα ρούχα που παρατηρήθηκαν παραπέμπουν σε δύο μη αποκλειστικές δυνατότητες:
Σε ένα αισθητά ψυχρότερο κλίμα από ό,τι είχε υποτεθεί προηγουμένως για μια 24η Αυγούστου, ή στην επιτακτική ανάγκη προστασίας από ένα ξαφνικά επιβλαβές περιβάλλον, φορτωμένο με αέρια, στάχτη και πυροκλαστικά υλικά που εκλύθηκαν από το ηφαίστειο.
Τα ρούχα, σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσαν να ερμηνευθούν είτε ως αντίδραση σε μια δροσερή μέρα είτε ως αυτοσχέδια ασπίδα προστασίας απέναντι στα επιθετικά στοιχεία της έκρηξης.
Το κρίσιμο σημείο έγκειται στο γεγονός ότι δεν έχουν παρατηρηθεί διαφορές μεταξύ των υφασμάτινων καταλοίπων ιματισμού εκείνων που χάθηκαν μέσα στη “domus” (σπίτι) και εκείνων που πέθαναν στους δημόσιους δρόμους.
Όλι φορούσαν τον ίδιο τύπο ενδυμασίας, πράγμα που ενισχύει την ιδέα μιας γενικευμένης περιβαλλοντικής συνθήκης και όχι μιας προσωπικής επιλογής που περιοριζόταν στην οικιακή σφαίρα.
Τα στοιχεία από τη Νεκρόπολη της Porta Nola που ανακαλύφθηκε το 1975, λειτουργούν σαν ένα φωτογραφικό αρνητικό μιας στιγμής παγωμένης στο χρόνο, πριν από σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια.
Μέσω της σχολαστικής εξέτασης των σημαδιών που άφησαν οι πτυχές και η εφαρμογή των υφασμάτων πάνω στη στερεοποιημένη στάχτη, οι ερευνητές μπόρεσαν να αποκρυπτογραφήσουν την ίδια τη δομή του υφάσματος, το πάχος του, και τη συμπεριφορά του.
Αυτή η μεθοδολογική προσέγγιση, η οποία συνδυάζει την αρχαιολογία, τη φυσική ανθρωπολογία και την ανάλυση υλικών, επιτρέπει μια εγκληματολογική αναπαράσταση της τελικής στιγμής, αποστασιοποιημένη από τις γραπτές πηγές και επικεντρωμένη στην άφωνη μαρτυρία των ίδιων των καταλοίπων.
Η διαμάχη σχετικά με την ημερομηνία της έκρηξης δεν είναι καινούργια, αλλά ευρήματα όπως αυτά της ομάδας του Πανεπιστημίου της Βαλένθια παρέχουν απτή φυσική απόδειξη σε μια συζήτηση που παραδοσιακά βασιζόταν σε λογοτεχνικές ερμηνείες και έμμεσα δεδομένα.
Τις τελευταίες δεκαετίες, ανασκαφές στην θαμμένη πόλη έχουν φέρει στο φως ενδείξεις που έρχονται σε άμεση σύγκρουση με ένα καλοκαιρινό σενάριο: Την παρουσία τέλεια διατηρημένων φθινοπωρινών φρούτων, την ανακάλυψη μαγκαλιών ή θερμαντικών συσκευών με κατάλοιπα καύσης μέσα στα σπίτια, και την προχωρημένη κατάσταση ζύμωσης του κρασιού στα “dolia”, τα μεγάλα πήλινα αγγεία που ήταν εντοιχισμένα στα δάπεδα των “tabernae” (ταβερνών).
Όλα αυτά τα στοιχεία, αν εξεταστούν μαζί με τις νέες πληροφορίες σχετικά με τα βαριά μάλλινα ρούχα, συνθέτουν μια πειστική εικόνα που δείχνει μια πιο προχωρημένη εποχή, πιθανώς φθινόπωρο.
Η έκρηξη, επομένως, θα μπορούσε να είχε συμβεί τον Οκτώβριο ή ακόμα και τον Νοέμβριο, μήνες κατά τους οποίους το να φοράει κανείς ένα μάλλινο πανωφόρι (μανδύα) πάνω από έναν χιτώνα θα φαινόταν όχι μόνο κατανοητό αλλά και απαραίτητο για την καταπολέμηση του κρύου.
Η ομάδα ÁTROPOS, η οποία αποτελείται από ειδικούς στην αρχαία ιστορία, την αρχαιολογία, τη βιοανθρωπολογία, τη χημεία, την ιστορία της τέχνης και το ρωμαϊκό δίκαιο, τονίζει την ανάγκη εφαρμογής και διασταύρωσης διαφορετικών μεθοδολογιών για να ξεδιαλύνουν τις ακριβείς συνθήκες της καταστροφής. Το έργο τους καταδεικνύει πώς η επιστημονική μελέτη μιας φαινομενικά συνηθισμένης λεπτομέρειας, όπως η υφή ενός απολιθωμένου υφάσματος, μπορεί να σπάσει μακροχρόνιες χρονολογίες και να μας αναγκάσει να ξαναγράψουμε, με μεγαλύτερη ακρίβεια, τις σελίδες ενός γεγονότος που καθόρισε το τέλος μιας εποχής.
Το βαρύ μαλλί των θυμάτων της Πομπηίας, περισσότερο από μια απλή ανεκδοτολογική λεπτομέρεια, στέκεται έτσι ως κλιματικό και χρονολογικό τεκμήριο πρώτης τάξεως, ένα τελευταίο μήνυμα υφασμένο τις στιγμές πριν από το αιώνιο σκοτάδι.
Από το enikos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου