Μια εντυπωσιακή αρχαιολογική ανακάλυψη στην Ιορδανία έφερε στο φως μία από τις ξεχασμένες πόλεις των Αγίων Τόπων.
Ερευνητές πιστεύουν πλέον ότι έχουν εντοπίσει την αρχαία πόλη της βυζαντινής περιόδου Θαραΐς (Tharais), μια τοποθεσία που εμφανίζεται στον περίφημο Ψηφιδωτό Χάρτη της Μαδηβά, αλλά είχε χαθεί για αιώνες. Το εύρημα αυτό προσφέρει μια νέα οπτική στο χριστιανικό παρελθόν της περιοχής και τη σημασία της κατά την ύστερη αρχαιότητα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν τον
Μάιο του 2025 στο επιστημονικό περιοδικό Gephyra από τον Δρ. Μουσάλαμ Ρ. Αλ-Ραουάχνι (Dr. Musallam R. Al-Rawahneh), Αναπληρωτή Καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Mu’tah της Ιορδανίας. Η ανακάλυψη είναι αποτέλεσμα ενός τριετούς προγράμματος επιτόπιας έρευνας που ξεκίνησε το 2021 και επικεντρώθηκε στη νοτιοανατολική περιοχή της Νεκράς Θάλασσας, κοντά στο χωριό Ελ-Ιράκ (El-ʿIrāq), σε μια περιοχή γνωστή ως Ain Al-Qala’a.Ανακάλυψη με οδηγό τους αρχαίους χάρτες
Κεντρικό ρόλο στην ανακάλυψη έπαιξε ο Ψηφιδωτός Χάρτης της Μαδηβά *(Μάνταμπα), ένα μωσαϊκό του 6ου αιώνα που βρίσκεται στο πάτωμα της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στη Μαδηβά της Ιορδανίας. Ο χάρτης θεωρείται η παλαιότερη σωζόμενη γεωγραφική απεικόνιση των Αγίων Τόπων, με περισσότερες από 150 σημειωμένες τοποθεσίες. Μία από αυτές, η Θαραΐς, έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των ιστορικών επί δεκαετίες, έως σήμερα.
Το Αλ – Κάρακ (Kyriakoplis), Αϊ (Ἀiy/ ἈίA), Ζηγώρ (Zoopa/Zoora/ Zoara), και η Θαραΐς, στον ψηφιδωτό χάρτη της Μαδηβά (Φωτογραφία: M. R. Al-Rawahneh)
Με καθοδήγηση από αυτόν τον χάρτη, καθώς και με τη χρήση δορυφορικών εικόνων και επιτόπιων ερευνών, η ομάδα του Αλ-Ραουάχνι εντόπισε αρχιτεκτονικά ερείπια, κεραμικά θραύσματα, υαλικά και λίθινα εργαλεία. Το σημαντικότερο εύρημα ήταν τα ερείπια μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, με θραύσματα ψηφιδωτού δαπέδου και είσοδο που αντιστοιχεί στον βυζαντινό εκκλησιαστικό σχεδιασμό.
«Αυτά τα αρχιτεκτονικά στοιχεία υποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι η Θαραΐς δεν ήταν απλώς ένας οικισμός, αλλά ένα θρησκευτικό και εμπορικό κέντρο κατά τη βυζαντινή περίοδο», δήλωσε ο Αλ-Ραουάχνι.
Οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν ένα τμήμα του πλαισίου της κύριας εισόδου της εκκλησίας (αριστερά) μαζί με ένα διατηρημένο τμήμα της πρόσοψής της (δεξιά), παρέχοντας βασικές αρχιτεκτονικές ενδείξεις για τη βυζαντινή προέλευση του χώρου. Photo: Musallam R. Al-Rawahneh
Μία ευημερούσα χριστιανική κοινότητα
Το αρχαιολογικό εύρημα αποκάλυψε περισσότερα από τοίχους και ψηφιδωτά. Οι ερευνητές εντόπισαν ελαιοτριβεία, πατητήρια σταφυλιών και τα κατάλοιπα ενός μύλου, στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η πόλη διέθετε αξιοσημείωτη οικονομική δραστηριότητα, παράλληλα με τη θρησκευτική της σημασία.
Ακόμα πιο εντυπωσιακές ήταν οι επιτύμβιες επιγραφές στα ελληνικά και τα λατινικά, χαραγμένες σε ταφόπλακες διάσπαρτες στην περιοχή. Αυτές οι επιγραφές περιλάμβαναν χριστιανικά σύμβολα και φράσεις, προσφέροντας την εικόνα μιας καλά οργανωμένης χριστιανικής κοινωνίας, βαθιά ενσωματωμένης τόσο στο πνευματικό όσο και στο οικονομικό πλαίσιο της εποχής.
«Οι επιγραφές ακολουθούν τους τυπικούς τύπους των χριστιανικών ταφών της βυζαντινής περιόδου», σημείωσε ο Αλ-Ραουάχνι, «και δείχνουν ότι η Θαραΐς φιλοξενούσε μια οργανωμένη και ενεργή χριστιανική κοινότητα».
Η ανακάλυψη του ελαιοτριβείου (που απεικονίζεται παραπάνω) ήταν από τα πιο αξιοσημείωτα ευρήματα της ανασκαφής. Photol: Musallam R. Al-Rawahneh
Γιατί χάθηκε η Θαραίς ;
Αν και κάποτε βρισκόταν σε στρατηγική θέση κατά μήκος σημαντικών εμπορικών διαδρομών προς τη νοτιοανατολική περιοχή της Νεκράς Θάλασσας, η Θαραΐς πιθανότατα εγκαταλείφθηκε τον 7ο αιώνα μ.Χ. Πολλοί παράγοντες ενδέχεται να συνέβαλαν στην παρακμή της, όπως σεισμοί, αλλαγές στις εμπορικές οδούς και η μετάβαση από τη Βυζαντινή στην Ισλαμική κυριαρχία. Οι ιστορικές αυτές μεταβολές προκάλεσαν αναταράξεις και την εγκατάλειψη πολλών οικισμών στην περιοχή εκείνη την εποχή.
Αν και η ταυτοποίηση της πόλης Θαραΐς αποτελεί μια σημαντική επιτυχία, ο Αλ-Ραουάχνι τονίζει ότι αυτό είναι μόνο η αρχή. Προγραμματίζονται επιπλέον ανασκαφές και περιφερειακές έρευνες με σκοπό την πληρέστερη κατανόηση του ρόλου που διαδραμάτισε η πόλη στη Βυζαντινή Ιορδανία. Επίσης, οι ερευνητές ζητούν να ληφθούν άμεσα μέτρα για την προστασία της περιοχής από την επεκτεινόμενη αστική ανάπτυξη.
«Στόχος μας δεν είναι απλώς να αποκαλύψουμε την πόλη Θαραΐς», δήλωσε ο Αλ-Ραουάχνι, «αλλά και να προωθήσουμε την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ιορδανίας».
Η σημασία της ανακάλυψης
Η ανακάλυψη της Θαραΐς δεν αποτελεί απλώς ένα αρχαιολογικό ορόσημο. Προσφέρει έναν απτό σύνδεσμο με τον πρώιμο χριστιανικό κόσμο και τα πολύπλοκα ιστορικά στρώματα της Μέσης Ανατολής. Καθώς συνεχίζονται οι έρευνες στον χώρο, η Θαραίς υπόσχεται να αποκαλύψει ακόμα περισσότερα για τη σύνδεση μεταξύ πίστης, εμπορίου και καθημερινής ζωής στην αρχαίους Αγίους Τόπους.
Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνει ό,τι οι ιστορικοί υποπτεύονταν εδώ και χρόνια αλλά δεν είχαν αποδείξει: ότι η Θαραΐς υπήρξε πραγματική, ζωντανή και στενά συνδεδεμένη με τον θρησκευτικό και οικονομικό ιστό της εποχής της. Χάρη στη σύγχρονη αρχαιολογία και την αρχαία χαρτογραφία, ακόμη ένα κομμάτι του πολύπλοκου παζλ των Αγίων Τόπων μπαίνει στη θέση του.
Από το enikos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου