Λύθηκε ο γρίφος ενός από τους πιο συναρπαστικούς θησαυρούς του Σάτον Χου – Πώς εξηγείται η ελληνική επιγραφή στο βυζαντινό δοχείο

 Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο του Σάτον Χου της Αγγλίας που έφεραν στο φως το 1938 και το 1939, με διαφορά λίγων μηνών, δύο αγγλοσαξονικά νεκροταφεία πλοίων του 6ου και 7ου αιώνα, θεωρούνται η πιο σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη που έχει γίνει στην Βρετανία τη σύγχρονη εποχή.

Οι θησαυροί που αποκαλύφθηκαν, μεταξύ αυτών νομίσματα και κοσμήματα από χρυσό, ασήμι και χαλκό, σπαθιά, πολυτελή υφάσματα, μία περίτεχνη ζώνη, έως και ασημένια βυζαντινά σκεύη, ανήκουν στις συλλογές του

Βρετανικού Μουσείου.

Οστά ζώων στο αγγείο

Το πρόβλημα όμως ήταν το δοχείο του Μπρόμσγουελ, που ανακαλύφθηκε πριν από αρκετά χρόνια, και πολλά θραύσματά του έχουν ανασκευαστεί στην αρχική τους μορφή. Στις ανασκαφές που κινηματογραφούνται από την ομάδα Time Team, οι ερευνητές εντόπισαν άθικτη τη βάση του δοχείου το οποίο περιείχε τα αποτεφρωμένα ευρήματα ενός “επιφανούς ατόμου”. Έτσι, μετά από σχεδόν 1.400 χρόνια, οι αρχαιολόγοι επιτέλους, έλυσαν τον γρίφο ενός από τους πιο συναρπαστικούς θησαυρούς του Σάτον Χου.

Ο Justin Garner-Lahire, διευθυντής της αρχαιολογικής υπηρεσίας FAS Heritage,σε μία από τις τάφρους στο Garden Field, Sutton Hoo.

Το δοχείο του Μπρόμσγουελ (Bromeswell bucket) είναι ένα εντυπωσιακό αγγείο κατασκευασμένο από κράμα χαλκού, το οποίο, έσπασε σε κομμάτια μετά την ταφή του στον ιστορικό χώρο του Σάφολκ, κατά τον 6ο αιώνα.

Είναι διακοσμημένο με μια σκηνή κυνηγιού, στην οποία απεικονίζονται γυμνοί πολεμιστές που μάχονται με λιοντάρια που κάνουν άλματα.  Μία ενδιαφέρουσα επιγραφή στο τεχνούργημα, στα ελληνικά, έχει μεταφραστεί ως εξής: “Χρησιμοποίησέ το με υγεία, Δέσποτα Κόμη, για πολλά ευτυχισμένα χρόνια”.

Πλέον, το αγγείο βρίσκεται σε έκθεση στην κεντρική αίθουσα του Σάτον Χου. Τα θραύσματα του αγγείου ηλικίας 1.400 ετών, με την ελληνική επιγραφή, είχαν ανακαλυφθεί για πρώτη φορά στο Σάτον Χου το 1986, αλλά το 2012, εντοπίστηκαν περισσότερα.

Ο ασημένιος κουβάς αποδείχθηκε πως ήταν αγγείο ταφής για τα αποτεφρωμένα λείψανα “σημαντικού προσώπου” το οποίο είχε ταφεί στο έδαφος, πολλές γενιές πριν από το πλοίο που είχε θαφτεί στην περιοχή.

Οι αρχαιολόγοι επιπλέον, ανακάλυψαν ολόκληρη τη βάση του αγγείου, άθικτη, και περιείχε μια ταφή αποτέφρωσης και κτερίσματα.  Τα απολεσθέντα θραύσματα, ανακαλύφθηκαν στο Σάτον Χου, την τελευταία εβδομάδα των πολύμηνων γυρισμάτων της βρετανικής σειράς Time Team το 2024,η οποία συνεργάζονταν με την FAS Heritage στον χώρο του Οργανισμού Εθνικής Κληρονομιάς της Αγγλίας (National Trust).

O Tony Robinson, παρουσιαστής της σειράς ντοκιμαντέρ Time Team εξήγησε:  “Με ρωτούν ποιο είναι το αγαπημένο μου εύρημα από όσα έχει καταγράψει η Time Team και κατατάσσω το συγκεκριμένο στην τρίτη θέση”.  Τα ευρήματα μεταφέρθηκαν όλα για περεταίρω ανάλυση σε εργαστηριακές συνθήκες.

Τότε ήταν ακόμη άγνωστη έκταση του αγγείου που θα ήταν άθικτη ή το πιθανό του περιεχόμενο.  Στο πανεπιστήμιο του Bradford, έκαναν αξονική τομογραφία και ακτινογραφίες στο τμήμα όπου αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά η βάση και τα περιεχόμενά του.

Με τη χρηματοδότηση των υποστηρικτών Time Team μέσω του Patreon, το τμήμα εστάλη για μικρό – ανασκαφή στο Αρχαιολογικό Τμήμα του Γιορκ.  Ο Angus Wainwright, αρχαιολόγος του αρχαιολογικού τμήματος του Γιορκ, είπε: “Είναι γνωστό πως, το αγγείο ήταν ένα σπάνιο και πολύτιμο απόκτημα της Αγγλοσαξονικής περιόδου, όμως ανέκαθεν αποτελούσε μυστήριο ο λόγος της ταφής του”.

“Τώρα πλέον, γνωρίζουμε πως περιείχε τα λείψανα ενός σημαντικού προσώπου της κοινότητας του Σάτον Χου.  Ελπίζω, μέσα από εκτενέστερη ανάλυση, να προκύψουν επιπλέον πληροφορίες σχετικά με αυτή την τόσο ξεχωριστή ταφή”.

Αν και οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να συνάγουν το φύλο του ατόμου βάσει της ανάλυσης των ανθρώπινων οστών, οι μελετητές ελπίζουν να έχει διασωθεί σε μια καμένη χτένα που βρέθηκε στη βάση του δοχείου, DNA του κατόχου του και πως, η ανάλυση θα αποκαλύψει περισσότερα στοιχεία.

Οι ανασκαφές στο Σάτον Χου θα συνεχιστούν μέχρι τον Ιούνιο. Φωτογραφία: James Dobson/National Trust.

Τα ευρήματα του Σάτον Χου

Η χτένα, ήταν κατασκευασμένη μάλλον από κέρατο ελαφιού, ενώ στη βάση του αγγείου βρέθηκε ένα αποτεφρωμένο άτομο και οστά ζώου. Τα οστά ζώων, εξηγούν οι ερευνητές, ανήκαν σε πλάσμα “μεγαλύτερο από γουρούνι – ενδεχομένως άλογο. Περιλαμβάνονταν συχνά στις πυρές αποτέφρωσης της πρώιμης Αγγλοσαξονικής περιόδου, ως ένδειξη κύρους”.

Εν τω μεταξύ, τα ανθρώπινα λείψανα, περιλαμβάνουν και τμήμα από οστά αστραγάλου, θραύσματα κρανίου, τα οποία έχουν υποβληθεί σε περεταίρω ανάλυση.  Οι επιστήμονες ελπίζουν έτσι, το αρχαίο DNA του κατόχου της χτένας, να τους αποκαλύψει το φύλο και την ηλικία του αποτεφρωμένου.  Τα πορίσματα της ανάλυσης, θα μπορούσαν επίσης, να ρίξουν φως και στη διαδικασία της αποτέφρωσης, καθώς και στην ταφική πυρά.

Ανάμεσα στα πιο πρόσφατα ευρήματα, περιλαμβάνονται τμήματα της εξωτερικής σκαλιστής διακόσμησης, πόδια ανθρώπων, ζώων, βάσεις από ασπίδες και το πρόσωπο ενός άνδρα. Ανεξάρτητα ωστόσο, από το άτομο στο οποίο ανήκουν τα λείψανα του Δοχείου του Μπρόμσγουελ, αυτό είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα της δεξιοτεχνίας των Αγγλοσαξόνων.

Η άθικτη βάση του αγγείου είχε ομόκεντρους κύκλους, ενώ οι αξονικές τομογραφίες έδειξαν πως, είχε κατασκευαστεί με την τεχνική της ψυχρής σφυρηλάτησης, όπου το μέταλλο διαμορφώνεται με την άσκηση δύναμης, χωρίς θερμότητα.

Βρέθηκε σε σχετικά καλή κατάσταση.

Το δοχείο είχε κατασκευαστεί στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενδεχομένως στα μέσα του 6ου αιώνα – αρκετές δεκαετίες πριν από την ταφή του διάσημου πλοίου του Σάτον Χου και του μοναδικού του θησαυρού.

Η ταφή του πλοίου του Σάτον Χου, χρονολογείται μεταξύ του 610 μ.Χ. και του 635 μ.Χ., όταν ο χώρος υπαγόταν στο Αγγλοσαξονικό βασίλειο της Ανατολικής Αγγλίας (East Anglia). Κατασκευάστηκε πιθανόν, στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, από όπου εισήχθη στην Αγγλία. Αποτελεί παράδειγμα Βυζαντινής τεχνικής.

Πριν από την κατασκευή του κέντρου επισκεπτών στο Σάτον Χου, το 2000, είχαν ανακαλυφθεί τάφοι του 6ου αιώνα και, η ανακάλυψη των ευρημάτων από ταφές αποτέφρωσης, κατά την τελευταία ανασκαφή, έχει επαληθεύσει πως, το προγενέστερο νεκροταφείο εκτείνεται μέχρι το Garden Field.

Η Helen Geake, εμπειρογνώμονας της Αγγλοσαξονικής περιόδου που συνεργάζεται με την Time Team, εξηγεί:   “Επιτέλους, λύσαμε τον γρίφο του δοχείου του Μπρόμσγουελ. – τώρα γνωρίζουμε πως είναι το πρώτο από τα πλέον σπάνια αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιηθεί σε ταφή αποτέφρωσης”.

“Είναι η επιτομή του παράξενου στο Σάτον Χου – το οποίο περιέχει ταφές πλοίων, ταφές αλόγων, ταφικούς τύμβους και τώρα, ταφές δοχείων του μπάνιου. Ποιος ξέρει τι άλλο μπορεί να κρύβει ακόμη;”.

Ο Tim Taylor, παραγωγός της σειράς Time Team, δήλωσε: “Εχουμε ενθουσιαστεί με την επιστροφή μας σε έναν από τους πιο εμβληματικούς χώρους της Βρετανίας, με τον Οργανισμό Εθνικής Κληρονομιάς. Η επόμενη φάση των ανασκαφών, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να συνεχίσουμε να αποκαλύπτουμε τα μυστικά του Σάτον Χου. Ανυπομονούμε να δούμε ποιες νέες ανακαλύψεις μας περιμένουν για το 2025”.

Τα μυστήρια του Σάτον Χου

• Το Σάτον Χου είναι ένας πλούσιος αρχαιολογικός χώρος στο Σάφολκ της Αγγλίας, με ηλικία περίπου 1.400 χρόνων.
• Το 1939, τον ανακάλυψε ο ερασιτέχνης αρχαιολόγος Basil Brown, ερευνώντας με βούρτσα το έδαφος του Σάφολκ, αφού του το ζήτησε η Edith Pretty, μία γυναίκα από την περιοχή.
• Έτσι, αποκάλυψε τα στοιχεία του επικού ταφικού μνημείου, το πλοίο μήκους 21 μέτρων κι έναν ταφικό θάλαμο γεμάτο από κτερίσματα.
• Το ξύλο του πλοίου διαβρώθηκε από το όξινο έδαφος στο πέρασμα των 1.300 ετών, αφήνοντας μόνον το αμυδρό του αποτύπωμα.
• Μεταγενέστερη ανάλυση, εντόπισε στο έδαφος φωσφορικό άλας, το οποίο μαρτυρά ότι κάποτε στο σημείο βρισκόταν ανθρώπινο σώμα.

Εργαστηριακή ανάλυση των ευρημάτων. Φωτογραφία:FAS/National Trust

• Από τους 20 συνολικά, ταφικούς τύμβους στον χώρο, η πιο διάσημη είναι η ταφή του πλοίου, η οποία θεωρείται πως περιέχει τα λείψανα ενός άνδρα – ίσως βασιλιά – και ένα πλοίο περίπου 27,5 μέτρων.
• Το πρόσωπο που ήταν θαμμένο, περιβαλλόταν από πλούσιους θησαυρούς, όπως μία διακοσμημένη περικεφαλαία, χρυσά νομίσματα και ένα σιδερένιο ξίφος.
• Το Σάτον Χου είναι ένας χώρος πολλών ταφών, όπως αποδεικνύεται από τους πολλούς τάφους που επισκέπτεται καθημερινά το κοινό.
• Οι άνθρωποι που είναι θαμμένοι εκεί, δεν έχουν γραπτές αναφορές, γι’ αυτό είναι αδύνατον να γνωρίζουμε ποιοι είναι.  Οι ιστορικοί ωστόσο, υποστηρίζουν πως, το Σάτον Χου, ήταν το νεκροταφείο της Δυναστείας των βασιλιάδων της Ανατολικής Αγγλίας, του Οίκου των Ουφφίνγκας.

 

• Λέγεται πως, στο σημείο κείτεται ένας βασιλιάς ή κάποιος σπουδαίος πολεμιστής της Ανατολικής Αγγλίας με τους θησαυρούς του – μπορεί να είναι, σύμφωνα με τον Οργανισμό Εθνικής Κληρονομιάς ο Ρέντβαλντ της Ανατολικής Αγγλίας.

Από το enikos