Κοάλεμος το πνεύμα της ηλιθιότητας, ο θεός της βλακείας στην Αρχαία Ελλάδα

Ο Κοάλεμος είναι το πνεύμα της ηλιθιότητας, ο θεός της βλακείας. 

Στην αρχαία ελληνική μυθολογία με το όνομα Κοάλεμος ήταν γνωστός ένας δαίμονας, ο οποίος χαρακτηριζόταν ως «αιματοπότης», «απαιτητικός» και «ηλίθιος». Είναι πολύ πιθανό ο δαίμονας αυτός να έχει κάποια σχέση με τους Κοβάλους, δαίμονες της ακολουθίας του θεού Διονύσου αναφερόμενους από τον Αριστοφάνη “Ελάτε, κάντε παράκληση και προσφέρετε μια σπονδή στον Κοάλεμο τον θεό της βλακείας και φροντίστε να πολεμήσετε δυναμικά. (Αριστοφάνης)”.

Mε το όνομα Κόβαλοι ήταν γνωστή μία

ομάδα από δαίμονες που ανήκαν στην ακολουθία του θεού Διονύσου. Οι Κόβαλοι αναφέρονται από τον Αριστοφάνη, ο οποίος τους χαρακτηρίζει «κακόβουλους», «πανούργους» και «υβριστές». 

Η λέξη «Κόβαλοι» έχει κοινή ρίζα με τη γερμανική Kobold = στοιχειό, δαιμόνιο, κακό πνεύμα. Η λέξη Kobold έδωσε το όνομά της στο χημικό στοιχείο της ύλης κοβάλτιο (εξαιτίας των τοξικών ορυκτών του).

Υπάρχει και η θεωρία ότι ο Κοάλεμος ίσως ήταν γιος της θεάς Νύχτας, που σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν η προσωποποίησης της νύχτας. Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου, η θεά Νύκτα (“Νυξ”) των αρχαίων Ελλήνων ήταν κόρη του Χάους και αδερφή του Ερέβους. 

Η μορφή της ήταν αυτή μιας όμορφης γυναίκας με μεγάλες μαύρες φτερούγες, ενώ μεταξύ των τέκνων της συγκαταλέγονταν ο Αιθέρας, ο Ύπνος, τα Όνειρα, ο Μώμος (Σαρκασμός), ο Μόρος (Κλήρος), ο Θάνατος, οι Μοίρες, η Απάτη και το Γήρας.

 Πιο ενδιαφέρον, όμως, ο αναζητητής έβρισκε το γεγονός ότι ως τέκνο της νύχτας λογιζόταν και η ημέρα. Και, μάλιστα, η ιδέα αυτή υπήρχε ενσωματωμένη και σε άλλες μυθολογίες, όπως εκείνη των βόρειων λαών της Ευρώπης.

Ο Κίμων του Στησαγόρα ή Κίμων ο Κοάλεμος

Ο Κίμων του Στησαγόρα ή Κίμων ο Κοάλεμος (6ος αιώνας π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας διοργανωτής ιππικών αγώνων και ολυμπιονίκης με καταγωγή από την Αθήνα, ο οποίος στέφθηκε 3 φορές νικητής στο αγώνισμα του τέθριππου κατά τους 61ους (536 π.Χ.), 62ους (532 π.Χ.), και 63ους (528 π.Χ.), ολυμπιακούς αγώνες της αρχαιότητας.

Η οικογένεια του ανήκε στην Αθηναϊκή φυλή των Φιλαϊδών, και ο ίδιος παρέλαβε τη διοίκηση της Αθηναϊκής αποικίας στην Καλλίπολη από τον Μιλτιάδη τον Πρεσβύτερο, ο οποίος ήταν ο θετός αδερφός του πατέρα του Κίμωνα, Στησαγόρα. Γιος του Κίμωνα ήταν ο Αθηναίος στρατηγός Μιλτιάδης (στρατηγός της μάχης του Μαραθώνα κατά τους Περσικούς πολέμους), ενώ ο εγγονός του ήταν ο διάσημος Αθηναίος πολιτικός Κίμων ο Μιλτιάδου.

Εμφανίζεται να του είχε αποδοθεί ο χαρακτηρισμός Κοάλεμος (ηλίθιος) σύμφωνα με τον Πλούταρχο λόγω της αφέλειας του. Εξορίστηκε από την Αθήνα από τον τύραννο Πεισίστρατο για πολιτικούς λόγους, αλλά προσκλήθηκε πίσω καθώς δέχτηκε να του παραχωρήσει τη 2η νίκη του στους Ολυμπιακούς Αγώνες όπου ο Πεισίστρατος εμφανίστηκε ως ο νικητής, μια και στις ιπποδρομίες νικητής δεν αναδεικνύονταν ο αναβάτης αλλά ο ιδιοκτήτης των αλόγων/αρμάτων. 

Ωστόσο όταν 4 χρόνια αργότερα κέρδισε στους ολυμπιακούς αγώνες για 3η φορά, και ενώ ο Πεισίστρατος είχε πλέον πεθάνει, οι γιοί του Πεισίστρατου ο Ιππίας και ο Ίππαρχος φοβήθηκαν την αυξανόμενη δημοτικότητα του Κίμωνα και του έστησαν ενέδρα δολοφονώντας τον.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως ο Κίμων θάφτηκε στην Κοίλη οδό έξω από την Αθήνα, απέναντι από το σημείο όπου θάφτηκαν τα άλογα με τα οποία είχε αναδειχτεί πολυολυμπιονίκης.

 

Βιβλιογραφία:

• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969
• Πλούταρχος, Κίμων, 4.3.
• Ἡσύχιος Ἀλεξανδρεὺς, Γλῶσσαι, K
• Ηρόδοτος, Ιστορίης απόδειξις, 6.103.2
• Ηρόδοτος, Ιστορίης απόδειξις, 6.103.3

Πληροφορίες αντλήθηκαν από τις παρακάτω πηγές:

Πηγή1 / Πηγή2 / Πηγή3 / Πηγή4

Από το olympia