Είναι σχεδόν σίγουρο ότι ο Χριστός δεν μπορεί να γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου. Γιατί όμως τα Χριστούγεννα γιορτάζονται τότε;
Η 25η Δεκεμβρίου είναι η ημέρα που ενώνει τους απανταχού Χριστιανούς σε όλον τον κόσμο. Σε αντίθεση με την γιορτή του Πάσχα, σε όποιο χριστιανικό δόγμα κι αν πιστεύει κάποιος, η μέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην γέννηση του Χριστού (με εξαίρεση τους Χριστιανούς του Παλαιού Ημερολογίου που έχουν την δική τους 25η Δεκεμβρίου στις 7 Ιανουαρίου και τους Αρμένιους στις 6 Ιανουαρίου). Ωστόσο, είναι σχεδόν
αποδεδειγμένο ότι η γέννηση του Χριστού στην πραγματικότητα δεν συνέβη ούτε καν κοντά σε αυτήν την ημερομηνία. Οι ιστορικοί ανέκαθεν προσπαθούν να καταλάβουν για ποιο λόγο επιλέχθηκε κάποια -χαμένη στο χρόνο- στιγμή να μεταφερθεί η γέννηση του Θεανθρώπου σε αυτήν την συγκεκριμένη ημερομηνία.Μέχρι στιγμής υπάρχουν δύο σχετικές θεωρίες για το πώς επικράτησε η μέρα αυτή για τον εορτασμό της γέννησης του Χριστού. Η μια, η οποία ονομάζεται επίσης και υπόθεση της «ιστορίας της θρησκείας», υποδηλώνει ότι τα Χριστούγεννα αντικατέστησαν μια ή περισσότερες παγανιστικές εορτές. Η δεύτερη, η οποία ονομάζεται «θεωρία υπολογισμού», υποστηρίζει ότι οι πρώτοι Χριστιανοί χρησιμοποίησαν κάποια μορφή υπολογισμού για να καταλήξουν στη θέσπιση της 25ης Δεκεμβρίου ως τα γενέθλια του Ιησού.
Στην πραγματικότητα και οι δύο θεωρίες μπορεί να είναι αληθινές. «Οι δύο υποθέσεις δεν αλληλοαποκλείονται», ανέφερε χαρακτηριστικά στο Live Science ο Φίλιπ Νόθαφτ, συνεργάτης στο All Souls College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η έρευνα του οποίου εξετάζει την ιστορία της αστρονομίας και της χρονολογίας.
Θεωρία πρώτη: Η ιστορία της θρησκείας
Δεν είναι ξεκάθαρο πότε και γιατί κάποιοι Χριστιανοί άρχισαν να γιορτάζουν τη γέννηση του Χριστού στις 25 Δεκεμβρίου. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η πρώτη αναφορά για τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου γίνεται το 336 επί αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, ωστόσο και τότε δεν παρουσιάζεται ακόμα σαν μια μεγάλη γιορτή.
Οι αρχαίες πηγές υποδεικνύουν ότι την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στις 25 Δεκεμβρίου εορταζόταν το Sol Invictus, μια γιορτή αφιερωμένη στον «Ανίκητο Ήλιο». Το στοιχείο αυτό αυξάνει κατά πολύ την πιθανότητα τα Χριστούγεννα να αντικατέστησαν αυτήν την γιορτή του ήλιου. Παράλληλα, υπήρχε μια άλλη παγανιστική γιορτή, τα Σατουρνάλια (Saturnalia), ο εορτασμός των οποίων διαρκούσε για αρκετές μέρες στα μέσα περίπου του Δεκέμβρη. Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στο θεό Σατούρνους, ο οποίος αντιστοιχεί στον ελληνικό θεό Κρόνο. Πραγματοποιούταν κατά την περίοδο του χειμερινού ηλιοστασίου, συνήθως στις 17 Δεκεμβρίου, αλλά κρατούσε έως και μια βδομάδα μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου.
Επισκεφτείτε το καινούργιο μας blog ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, για μαγειρική, κατασκευές και πολλά άλλα ενδιαφέροντα
Παράλληλα, οι ιρανοί και ινδοάριοι λαοί της Ανατολής στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν τη γέννηση του θεού Μίθρα, ο οποίος συμβόλιζε τον Ήλιο και το φως, και η γιορτή αυτή αποτελούσε την πιο σημαντική της θρησκείας τους.
Εξάλλου, τις ίδιες περίπου μέρες γιορτάζεται και η Χανουκά, η σημαντική εβραϊκή γιορτή κατά την οποία τιμάται η αναστύλωση του Ιερού Ναού στην Ιερουσαλήμ. Η Χανουκά, η οποία είναι επίσης γνωστή ως η Γιορτή των Φώτων και η Εορτή της Αφοσίωσης, γιορτάζεται για οκτώ νύχτες και μέρες, μια περίοδος που πολλές φορές συμπίπτει με τις μέρες των Χριστουγέννων (πρόκειται για κινητή εορτή).
Στις περισσότερες χώρες το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, όταν οι μέρες αρχίζουν να γίνονται σιγά σιγά μεγαλύτερες από τις νύχτες, θεωρούνταν μια σημαντική γιορτή καθώς συμβόλιζε την επιστροφή του φωτός. Οπότε με βάση αυτή τη θεωρία, οι πρώτοι Χριστιανοί είτε θέλησαν να αντικαταστήσουν τις παγανιστικές γιορτές με τα Χριστούγεννα, ώστε να κάνουν πιο εύκολο για τους πιστούς να τις «ξεχάσουν», είτε θέλησαν να ταυτίσουν την έλευση του Ιησού με αυτόν τον σημαντικό εορτασμό του φωτός.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα προβλήματα με αυτή θεωρία: οι Χριστιανοί μπορεί να γιόρταζαν ήδη τα γενέθλια του Θεανθρώπου στις 25 Δεκεμβρίου πριν δημιουργηθεί η γιορτή του Sol Invictus, αναφέρει ο Πόλ Μπράντσαου, ομότιμος καθηγητής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Notre Dame, σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο συλλογικό έργο «The Oxford Handbook of Christmas» (Oxford University Press, 2020).
Την ίδια άποψη έχει και ο Νόθαφτ: «Πολλά εξαρτώνται από το πότε η 25η Δεκεμβρίου έγινε η ημέρα που ξεκίνησε να γιορτάζεται η ρωμαϊκή γιορτή του Sol Invictus», είπε. «Οι περισσότεροι μελετητές πιθανότατα θα συμφωνούσαν ότι αυτό είναι απίθανο να έγινε νωρίτερα από το 274 μ.Χ., τη χρονιά που ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός αφιέρωσε έναν νέο ναό στον Sol Invictus στη Ρώμη.
«Ξέρουμε πολύ λίγα γι’ αυτή τη γιορτή, για να μπορέσουμε να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα», πρόσθεσε ο Νόθαφτ. Παράλληλα, δεν είναι σίγουρο το κατά πόσο η γιορτή ήταν αρκετά σημαντική, ώστε οι πρώτοι Χριστιανοί να ορίσουν ως ημέρα της γέννησης του Ιησού αυτή.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι η 25η Δεκεμβρίου είναι «η ημερομηνία κατά την οποία οι παρατηρητές του Βορείου Ημισφαιρίου μπορούν να ανιχνεύσουν για πρώτη φορά τη βόρεια κίνηση του ήλιου» μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο, έγραψε ο Ντέιβιντ Άλεν, ένας αστρονόμος στο Αγγλοαυστραλιανό Αστεροσκοπείο, σε άρθρο του 1992 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Archaeoastronomy. Η ανίχνευση αυτής της κίνησης μπορεί να εξηγήσει γιατί η γιορτή πραγματοποιούνταν αυτή την ημερομηνία, σημείωσε ο Άλεν.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι πολλοί Χριστιανοί γιόρταζαν αρχικά την ημέρα των Θεοφανίων και ως ημέρα των Χριστουγέννων θεωρώντας παγανιστικό κατάλοιπο τον εορτασμό της Γέννησης στις 25 Δεκεμβρίου.
Θεωρία δεύτερη: Ο υπολογισμός
Η δεύτερη θεωρία, γνωστή και ως «θεωρία του υπολογισμού» βασίζεται στην ιδέα ότι οι πρώτοι Χριστιανοί υπολόγισαν τα γενέθλια του Ιησού προσθέτοντας εννέα μήνες σε μια ημέρα που θεωρούσαν ως σύλληψη του Ιησού.
Μια πιθανότητα είναι ότι ορισμένοι πρώτοι Χριστιανοί πίστευαν ότι η ημέρα της σταύρωσης του Ιησού συνέβη στις 25 Μαρτίου και πρόσθεσαν εννέα μήνες για να καταλήξουν στην 25η Δεκεμβρίου. Αυτό σημαίνει ότι οι πρώτοι Χριστιανοί θεωρούσαν την ημερομηνία της σταύρωσης του Ιησού ως και ημερομηνία της άμωμου σύλληψής του, σημείωσε ο Μπράντσο.
Ένα στοιχείο που στηρίζει αυτήν την θεωρία είναι μια επιγραφή του 3ου αιώνα που βρέθηκε πάνω σε ένα άγαλμα, όπου γίνονται υπολογισμοί για το πότε πρέπει να γιορτάζεται το Πάσχα. Σε ένα σημείο σημειώνεται ότι ο Ιησούς σταυρώθηκε στις 25 Μαρτίου του έτους 29, έγραψε ο Μπράντσο στο άρθρο του. (Οι μελετητές τείνουν να πιστεύουν ότι ο Ιησούς, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 33 ετών, γεννήθηκε γύρω στο 4 π.Χ.)
«Υπάρχει αβεβαιότητα γύρω από τις δύο θεωρίες, αλλά πιστεύω ότι η υπόθεση του υπολογισμού έχει ένα μικρό πλεονέκτημα», ανέφερε ο Μπράντσο στο Live Science.
«Είναι πιθανό ότι και οι δύο θεωρίες είναι σωστές», ανέφερε από την πλευρά του ο Νόθαφτ. «Τείνω να δεχτώ πως οι ρίζες της έναρξης του εορτασμού των γενεθλίων του Ιησού χρονολογούνται πίσω στον 3ο αιώνα. Αν αυτό ισχύει, τότε μια εκδοχή της θεωρίας του υπολογισμού συνδυασμένη με τον συμβολισμό του ήλιου για τους Χριστιανούς, προσφέρει την καλύτερη εξήγηση σχετικά με το πώς προέκυψε αυτή η παράδοση του εορτασμού των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου», καταλήγει.
Τελικά, πότε γεννήθηκε ο Χριστός;
Οι ερευνητές θεωρούν δεδομένο ότι είναι αδύνατο ο Χριστός να γεννήθηκε τον χειμώνα. Το πιθανότερο είναι ότι γεννήθηκε την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Βασική απόδειξη σε αυτόν τον ισχυρισμό είναι ότι σύμφωνα με τις Γραφές οι βοσκοί είχαν μεταφέρει τα ζώα τους στους λόφους της Βηθλεέμ και κάθονταν έξω. Τον χειμώνα οι λόφοι αυτοί συνήθως είναι καλυμμένοι με χιόνι οπότε θα ήταν αδύνατο να βρίσκονται εκεί αυτήν την εποχή του χρόνου.
Κατά τη διάρκεια της άνοιξης (Μάρτιο ή Απρίλιο) οι Εβραίοι γιορτάζουν την γιορτή του «Πάσχα», του περάσματος δηλαδή από την Αίγυπτο στην Ιουδαία και την απελευθέρωσή τους από την σκλαβιά κάτι που συνέβη περίπου 1500 χρόνια πριν γεννηθεί ο Ιησούς. Έτσι, την εποχή αυτή θα χρειάζονταν πάρα πολλά αρνιά, ώστε να θυσιαστούν στον Ναό της Ιερουσαλήμ, όπως συνηθιζόταν. Έτσι, οι βοσκοί πιθανότατα να προετοιμάζονταν γι’ αυτό έχοντας ακόμα πολλά ζώα. Παράλληλα, Εβραίοι από ολόκληρη την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ταξίδευαν τις ημέρες αυτές στην Ιερουσαλήμ για την γιορτή του Πάσχα, οπότε θα ήταν μια καλή ευκαιρία για τους Ρωμαίους να προχωρήσουν σε απογραφή των πολιτών. Σύμφωνα με τις Γραφές, η Παναγία και ο Ιωσήφ πήγαν στην Βηθλεέμ (η οποία βρίσκεται περίπου δέκα χιλιόμετρα από την Ιερουσαλήμ) για να απογραφούν.
Από την άλλη, το φθινόπωρο (Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο) γιορτάζεται η εβραϊκή εορτή «Sukkot» ή «Γιορτή της Σκηνοπηγίας», η οποία μάλιστα είναι και η γιορτή που αναφέρεται τις περισσότερες φορές στις Γραφές. Στη γιορτή αυτή, οι Εβραίοι ευχαριστούσαν τον Θεό επειδή τους φρόντισε κατά την δύσκολη διαφυγή τους από την Αίγυπτο και την διαμονή τους επί 40 χρόνια στην έρημο σε σκηνές. Κατά τη διάρκεια των επταήμερων εορτασμών, οι Εβραίοι έμεναν έξω από τα σπίτια τους σε σκηνές.
Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι είναι πολύ πιθανό ο Χριστός να γεννήθηκε την περίοδο της Γιορτής της Σκηνοπηγίας βασιζόμενοι στην αναφορά ότι δεν υπήρχε κανένα πανδοχείο ελεύθερο, για να μείνουν. Επίσης θα ήταν μια εξαιρετική περίοδος για τους Ρωμαίους για να προχωρήσουν στην απογραφή του εβραϊκού πληθυσμού.
Πολλοί θεωρούν ως επιπλέον αποδεικτικό στοιχείο αυτό που αναφέρει ο Ιωάννης στο Ευαγγέλιο του (1:14): Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν (Και ο Υιός και Λογος του Θεού έγινε άνθρωπος και κατασκήνωσε σε εμάς). Η χρήση της λέξης ἐσκήνωσεν, θεωρούν, ίσως παραπέμπει στις σκηνές που έμεναν οι Εβραίοι κατά την γιορτή της Σκηνοπηγίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας των διάφορων λανθασμένων υπολογισμών στα ημερολόγια μέχρι την έλευση του Γρηγοριανού, θεωρείται ότι ούτε η χρονιά της γέννησης του Χριστού δεν είναι σωστή. Σήμερα, οι περισσότεροι μελετητές θεωρούν ότι ο Χριστός γεννήθηκε κάπου μεταξύ του 7 και του 2 π.Χ. με πιθανότερες χρονολογίες το 4 ή το 3 π.Χ.
Φυσικά, η ακριβής ημέρα ή χρονιά που γεννήθηκε ο Χριστός μικρό ρόλο παίζουν τελικά στην πραγματική πίστη που μπορεί κάποιος να έχει και στην σημασία του γεγονότος της έλευσης του.
Από το ksipnistere
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου