Η πρώτη φορά που έπεσε η Σπάρτη

Η Αχαϊκή Συμπολιτεία υπήρξε αρχαία ελληνική ομοσπονδία που ιδρύθηκε το 280 π.Χ. από πόλεις της Αχαΐας

του Πέτρου Πλακογιάννη

Ένας από τους πιο γνωστούς στρατιωτικούς ηγέτες της συμπολιτείας ήτανε ο Άρατος ο Σικυώνιος. Είναι αξιοσημείωτο ότι εκλέχθηκε στρατηγός της συμπολιτείας πολλές φορές επί τρεις δεκαετίες. Ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα του Άρατου ήταν η επέκταση της συμπολιτείας μετά την επανάσταση των πόλεων της Πελοποννήσου εναντίον των Μακεδόνων.

Το 229 π.Χ. η

Αχαϊκή Συμπολιτεία είχε την μέγιστη έκταση και περιλάμβανε την Κόρινθο, την Επίδαυρο, την Τροιζήνα, τα Μέγαρα, τις περισσότερες πόλεις της Αρκαδίας κτλ.. Την ίδια περίοδο στη Σπάρτη είχε λάβει χώρα η ονομαζόμενη από πολλούς μελετητές «κοινωνική επανάσταση» από τον Κλεομένη τον Γ’. Ο Πλούταρχος θαυμάζει τον Κλεομένη σαν άνθρωπο και δίνει αρκετά στοιχεία για τις βαθιές επαναστατικές αλλαγές που πραγματοποίησε στην Λακωνία. Η ανακατανομή της γης, η μεταρρύθμιση στον στρατό και η αναμόρφωση των συσσιτίων ήτανε μερικές από τις πρωτοβουλίες του Κλεομένη ώστε να αποκαταστήσει την Σπάρτη ως την μεγάλη δύναμη της Πελοποννήσου.

Η σύγκρουση μεταξύ Αχαϊκής Συμπολιτείας και Σπάρτης δεν άργησε να έρθει. Η Σπάρτη σημείωσε αρκετές νίκες εναντίον της Αχαϊκής Συμπολιτείας, κατάστρεψε την έδρα της στη Μεγαλόπολη και για άλλη μια φορά, κυριάρχησε στην Πελοπόννησο, καθώς αρκετά από τα μέλη της Συμπολιτείας άρχισαν να την εγκαταλείπουν. Σε αυτό το σημείο ο Άρατος ζήτησε βοήθεια από τον Μακεδόνα Βασιλιά Αντίγονο Γ’ Δώσων. Παρόλα αυτά, μέσα στην συμπολιτεία δεν ήτανε ευχαριστημένοι που ο Άρατος είχε πρόθεση να επαναφέρει τους Μακεδόνες στην Πελοπόννησο. ‘Όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο ιστορικός Πολύβιος : «Οι πόλεις ετοιμάζονταν να αποστατήσουν γιατί οι λαοί περιμέναν διανομή της γης και κατάργηση των χρεών και οι επίσημοι πολλών πόλεων είχαν βαρεθεί τον Άρατο και μερικοί μάλιστα οργίζονταν εναντίον του επειδή έφερνε τους Μακεδόνες στην Πελοπόννησο» (Πολύβιος, Ιστορία, Κλεομένης, 17).

Αλλά και σύμφωνα με τον Πλούταρχο, oι Αχαιοί λογάριαζαν πως ήταν προτιμότερος ο Κλεομένης από τον Αντίγονo αφού ήταν γνωστό ότι στις πόλεις που κατακτούσαν οι Μακεδόνες τοποθετούσαν μακεδονικές φρουρές από «Ένοπλους Γαλάτες και Ιλλυρίους» και ότι όπως ισχυριζόντουσαν «…Και ο τελευταίος Σπαρτιάτης ήταν προτιμότερος να γίνει αρχηγός και από τον πιο μεγάλο Μακεδόνα» (Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Άρατος, 38). Ο Αντίγονος Γ´ ο Δώσων έθεσε διάφορους όρους ως προϋπόθεση πλήρους συμμαχίας και στρατιωτικής βοήθειας εναντίον των Λακεδαιμονίων. Δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι να δεχθούν όλες οι πολιτείες της Συμπολιτείας Μακεδονικές φρουρές που θα μείνουν και μετά το τέλος των επιχειρήσεων και να καθιερωθεί σε όλες τις πόλεις η λατρεία του Θεού Αντιγόνου Δώσωνα.

Τελικά ο Άρατος κατάφερε να πείσει τους Αχαιούς ότι δεν τους έμενε άλλος δρόμος από την αποδοχή των προτάσεων του Αντιγόνου. Τον Ιούλιο του 222 π.Χ. ο βασιλιάς των Μακεδόνων Αντίγονος ο Δώσων βάδισε ενάντια στην Σπάρτη επικεφαλής 30.000 ανδρών, ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν και Ηπειρώτες, Ιλλυριοί, Γαλάτες αλλά και βαρβαρικές φυλές που κατοικούσαν γύρω από την Βαλκανική. Για να τους αναχαιτίσει, ο Κλεομένης κατέλαβε τα στενά της Σελλασίας στην Λακωνία, επικεφαλής περίπου 10.000 ανδρών. Στην φονική μάχη που ακολούθησε, ο στρατός του Κλεομένη ηττήθηκε κατά κράτος. Ο Κλεομένης επέστρεψε στην Σπάρτη, συγκέντρωσε τους συμπολίτες του και τους συμβούλευσε να μην αντισταθούν στους εισβολείς για ν’ αποφευχθεί ο πλήρης αφανισμός της πόλης από προσώπου γης, και μέσω Γυθείου αναχώρησε από την Λακωνία μαζί με τους συνεργάτες του. 

 

Πρώτη στάση ήτανε τα Αντικύθηρα (Αίγιλα τα λέγανε τότε) όπου ο Κλεομένης ανακοίνωσε στους συμπολεμιστές του την διαφυγή προς την Αίγυπτο. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ένας από τους συνεργάτες του, ο Θηρυκίωνας, αφού άκουσε τα σχέδια του Κλεομένη του απάντησε «…Είναι αισχρό πράγμα οι απόγονοι του Ηρακλή να είναι δούλοι των απογόνων του Φιλίππου και του Αλέξανδρου» και αποτραβήχτηκε παράμερα στην παραλία και αυτοκτόνησε (Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Κλεομένης, 31).

Ο Αντίγονος φτάνει την άλλη μέρα μπροστά στην Σπάρτη. Μετά την μάχη της Σελλασίας, άμυνα δεν υπάρχει πιά στην πόλη. Ο Αντίγονος στέλνει κήρυκα και γυρεύει να του παραδώσουν την πόλη. Όλοι έχουν μείνει σύμφωνοι με την γνώμη του Κλεομένη ότι πρέπει να παραδοθούν. Κανένας δεν τολμάει όμως να κάνει την παράδοση και να πει στον κήρυκα του Αντιγόνου το ναι. Κανένας Σπαρτιάτης δεν θέλει να παραδώσει την Σπάρτη. Οι φρουροί της Σπάρτης, μετρημένοι σε εκατοντάδες, στέκουν σιωπηλοί, ακίνητοι στην περίμετρο της πόλης. Η Σπάρτη πέφτει, δεν παραδίνεται. Ο Αντίγονος και Άρατος διατάσσουν επίθεση και η Σπάρτη καταλαμβάνεται πρώτη φορά στην ιστορία της.

Από το pentapostagma