 |
| πηγή |
Μια οδυνηρή σκηνή ναυαγών που είναι αβοήθητοι στον ωκεανό, το "Le Radeau de la Méduse" του Γάλλου ρομαντικού ζωγράφου Ζαν-Λουί-Τεοντόρ Ζερικώ θεωρείται ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα του γαλλικού ρομαντισμού. Όμως, η ιστορία πίσω από τον πίνακα του 1819 είναι πολύ πιο πλούσια και πιο τραγική απ' ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί.
Αν ο πίνακας ή η ιστορία του Μέδουσα δε σας λέει κάτι, σίγουρα ξέρετε το παιδικό τραγουδάκι
"ήταν ένα μικρό καράβι"...
Ο πίνακας δεν απεικονίζει κάτι φανταστικό αλλά είναι αληθινή ιστορία
Η Μέδουσα (Μéduse στα γαλλικά) ήταν γαλλική φρεγάτα με 40 κανόνια και, στις αρχές του 19ου αιώνα, συμμετείχε στους Ναπολεόντειους πολέμους. Είναι αξιοσημείωτο ότι το πλοίο γλύτωσε από τις ναυμαχίες για να καταλήξει, το 1816, σε μια αμμουδιά σε μια προσπάθεια του αποικισμού της Σενεγάλης. Η έλλειψη σωσίβιας λέμβου έκανε τους ναυτικούς να προσπαθούν να κατασκευάσουν μια σχεδία. Από τα περίπου 150 άτομα, μόνο 10 επιβιβάστηκαν στη σχεδία και επέζησαν από αυτήν την καταστροφή. Λίγο μετά, ο Ζερικώ άντλησε έμπνευση από τις αναμνήσεις δύο επιζώντων.
Ο ζωγράφος έκανε διεξοδική έρευνα πριν πιάσει το πινέλο
Παθαίνοντας εμμονή με την τραγική ιστορία, ο Ζερικώ όχι μόνο πήρε συνέντευξη και έκανε σκίτσα των διασωθέντων του ναυαγίου, αλλά διάβασε ό, τι μπορούσε να βρει για το τραγικό γεγονός. Μάλιστα, παρακολούθησε και τη δίκη του κατηγορητηρίου του καπετάνιου του πλοίου, του υποκόμη Υγκ Ντυρουά ντε Σωμερύ (Hugues Duroy de Chaumereys). Ακολούθησαν δεκάδες σκίτσα. Ο Ζερικώ πειραματίστηκε με διάφορα μοντέλα και κεριά, μελέτησε πνιγμένα πτώματα στο νεκροτομείο και σχεδίασε προσεκτικά πώς να γεμίσει τον τεράστιο καμβά που είχε προετοιμάσει για το αριστούργημά του.
Ο πίνακας είναι πολύ μεγαλύτερος απ' ότι μπορεί κανείς θα περίμενε
Η Σχεδία της Μέδουσας έχει διαστάσεις 4,91x7,16 μέτρα. Η ίδια η σχεδία είχε διαστάσεις 7x20 μέτρα.
Ο ζωγράφος ανακατασκεύασε τη σχεδία
Ο ξυλουργός του σκάφους, ο Chaumareys, ανέλαβε να κατασκευάσει ένα μοντέλο της σχεδίας, που χρησίμευσε στον καλλιτέχνη στην δημιουργία των αρχικών σχεδιασμάτων στο στούντιο του.
Ο πίνακας απεικονίζει το τελευταίο μέρος ενός ταξιδιού 13 ημερών
Στην φρεγάτα υπήρχαν περίπου 150 ναυτικοί, οι οποίοι πέθαναν γρήγορα και φρικτά. Την πρώτη νύχτα, 20 από αυτούς πέθαναν είτε από αυτοκτονία, είτε από τσακωμούς, ή επειδή ρίχτηκαν στη θάλασσα. Μέχρι την τέταρτη ημέρα, είχαν απομείνει μόνο 67. Για να σταματήσουν την πείνα τους, στράφηκαν στον κανιβαλισμό. Την όγδοη μέρα, τα πράγματα ήταν ακόμα χειρότερα, καθώς οι πιο δυνατοί επιζώντες έριχναν στη θάλασσα τους αδύναμους και τραυματίες, και ας ήταν ακόμα ζωντανοί. Μέχρι τις 17 Ιουλίου του 1816, όταν εμφανίστηκε το πλοίο Argus και τους έσωσε, είχαν απομείνει μόλις 15 άντρες. Πέντε από τους επιζώντες πέθαναν αμέσως μετά.
Στον ορίζοντα του πίνακα βρίσκεται ένα σημάδι ελπίδας
Οι άντρες προς τη δεξιά πλευρά του πίνακα αποτυγχάνουν να τραβήξουν την προσοχή ενός πιθανού σκάφους διάσωσης, αν και είναι σε απόσταση που μπορεί να μην τους εντοπίσει. Μερικοί μελετητές βλέπουν αυτό το στοιχείο ως αναπαράσταση της ματαιοδοξίας της ελπίδας, καθώς δεν μπορεί κανείς να δει τόσο μακριά το σήμα κινδύνου. Άλλοι προτείνουν ότι το πλοίο είναι το Argus.
Από τεχνικής άποψης, ο πίνακας δεν είναι ιστορικός πίνακας
Η μεγάλη διάστασή του, η μεταχείριση των υποκειμένων και το γεγονός ότι καταγράφει μια αληθινή ιστορία θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τον πίνακα ιστορικό. Ωστόσο, καθώς το κομμάτι ολοκληρώθηκε μόλις τρία χρόνια μετά την ιστορία που απεικονίζει, ήταν πολύ σύγχρονο για να χαρακτηριστεί ως ένα τέτοιο.
Ο Ζερικώ εμπνεύστηκε από το Καραβάτζο
Οι ιστορικοί της τέχνης θεωρούν ότι η χρήση κιαροσκούρο (chiaroscuro, ιταλικός όρος που χρησιμοποιείται στη ζωγραφική ή τη χαρακτική για να περιγραφεί η χρήση έντονων αντιθέσεων μεταξύ φωτεινών και σκοτεινών ή φωτοσκιασμένων σημείων ενός πίνακα) στα σώματα στον πίνακα θυμίζει διακριτικά τα θρησκευτικά κομμάτια του Ιταλού ζωγράφου του 16ου αιώνα, όπως το The Entombment of Christ (Η Αποκαθήλωση του Χριστού). Ένα άλλο νεύμα στον Καραβάτζο βρίσκεται στις ηρωικές πόζες των απελπισμένων υποκειμένων του Ζερικώ, των οποίων τα σώματα είναι αισθητά λιγότερο αδύναμα απ' ό, τι θα συνέβαινε κανονικά.
Η θέση της σχεδίας στον πίνακα έχει σκοπό να βάλει τον θεατή μέσα στον πίνακα
Μέσα από τα σκίτσα, οι ιστορικοί τέχνης κατάφεραν να δουν πώς αποφάσισε ο Ζερικώ να συνθέσει τον πίνακα. Μία σημαντική αλλαγή από τα σκίτσα στον τελικό πίνακα είναι η θέση της σχεδίας. Ένα πρώιμο σκίτσο δείχνει τη σχεδία ψηλότερα, ενώ στον πίνακα είναι χαμηλά, στο χώρο του θεατή. Είναι σαν να μπορεί κάποιος να ανέβει στη σχεδία και να βρεθεί μαζί με το πλήρωμα.
Ο ζωγράφος φοβόταν ότι ο πίνακας ήταν αποτυχία
Ο 27χρονος τότε Ζερικώ κατέβαλε πολύ χρόνο και κόπο για τον πίνακα, αλλά ένιωσε ότι ο κόσμος τέχνης της Γαλλίας τον απέρριψε. Όταν έκλεισε η έκθεση, ο ηττημένος Ζερικώ έκοψε τον καμβά από την κορνίζα, τον τύλιξε και τον έστειλε στο σπίτι ενός φίλου, γράφοντάς του, "Δεν αξίζει να τον κοιτάζω. Θα κάνω καλύτερο".
Ευτυχώς, οι Γάλλοι ιστορικοί είδαν την αξία του πίνακα
Μετά το ναυάγιο, προκλήθηκε σάλος στην γαλλική κοινωνία λόγω της βασιλικής διαταγής για να γίνει κυβερνήτης του Μέδουσα ο Σωμερύ, ο οποίος ελέγχονταν, όχι μόνο για το ναυάγιο, αλλά και για τις ενέργειές του μετά. Όταν η Μέδουσα εγκαταλείφθηκε, ο Σωμερύ πήρε μια από τις λίγες σωσίβιες λέμβους, στην οποία ήταν δεμένη η αυτοσχέδιο σχεδία ώστε να σωθεί και το πλήρωμα.
Όμως, όταν η ασταθής σχεδία φάνηκε να απειλεί το σκάφος του, ο δειλός καπετάνιος έκοψε τα σχοινιά, εγκαταλείποντας το πλήρωμά του. Ο βασιλιάς δέχτηκε τα πυρά για το διορισμό του Σωμερύ ως κυβερνήτη, επειδή ο υποκόμης ήταν άπειρος.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο συγγραφέας Auguste Jal και ο ιστορικός Jules Michelet ανακοίνωσαν ότι ο πίνακας είχε πολιτικό θέμα και θεωρήθηκε ως κατηγορητήριο της μοναρχίας. Ο Michelet ανέφερε, "Όλη η κοινωνία μας βρίσκεται πάνω στη σχεδία της Μέδουσας".
Ο Ζερικώ δεν έζησε για να δει την πατρίδα του να αγκαλιάζει τον πίνακα
Μετά το ντεμπούτο του στο Λούβρο, ο πίνακας κέρδισε χρυσό μετάλλιο από την κριτική επιτροπή. Ωστόσο, ο Ζερικώ ήταν συντετριμένος που το ίδρυμα δεν τον ζήτησε για την εθνική του γκαλερί.
Τον επόμενο χρόνο, βρήκε φήμη και περιουσία στο Λονδίνο, όταν η έκθεση του πίνακα του απέφερε 20.000 φράγκα και έπαινο ως καινοτόμος της γαλλικής τέχνης. Δυστυχώς, μετά το θάνατό του στην ηλικία των 32 ετών, ο επιμελητής του Λούβρου Louis Nicolas Philippe Auguste de Forbin επιδίωξε την απόκτηση του πίνακα για την πολυπόθητη συλλογή του μουσείου, εκεί που βρίσκεται για σχεδόν 200 χρόνια.
Από το 3otiko
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου