Σείριος, το πιο λαμπρό αστέρι του ουρανού

Ο Σείριος Α (Sirius) κατέχει ιδιαίτερα εξέχουσα θέση στη μυθολογία του ανθρώπινου πολιτισμού γιατί είναι το πιο λαμπρό άστρο στον ουρανό με φαινόμενο μέγεθος  −1,47.. Είναι ένα διπλό αστέρι στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 8,7 έτη φωτός από τη Γη (είναι ο 3ος πιο κοντινός αστέρας στη Γη) όπως προσδιορίστηκε από τον δορυφόρο Ίππαρχος. Το όνομά του σημαίνει «φωτεινός» και είναι ένα λευκό αστέρι της
κύριας ακολουθίας.
Ο Σείριος πλησιάζει σταδιακά το Ηλιακό Σύστημα, και έτσι η λαμπρότητά του θα αυξάνεται για τα επόμενα 60.000 χρόνια. Μετά η απόσταση θα αρχίσει να μεγαλώνει, αλλά ο Σείριος θα εξακολουθήσει να είναι το λαμπρότερο αστέρι στον γήινο ουρανό για τα επόμενα 210.000 χρόνια.

Ο Σείριος A έχει μια ακτίνα περίπου 1,2 εκατομμύρια km ή 71% μεγαλύτερη από την ακτίνα του Ήλιου,  περίπου δύο φορές μεγαλύτερη μάζα από τον Ήλιο και έχει απόλυτο μέγεθος 1,42. Είναι δε 25 φορές φωτεινότερος από τον Ήλιο. Η επιφανειακή θερμοκρασία του φθάνει τους 9.500 βαθμούς Κελσίου, γεγονός που τον κάνει να λάμπει τόσο πολύ με έναν λευκό χρωματισμό.

Το σύστημα έχει ηλικία ανάμεσα στα 200 και 300 εκατομμύρια έτη. Αρχικά αποτελείτο από δύο γαλάζιους αστέρες. Ο Σείριος Β, ο οποίος είχε μεγαλύτερη μάζα, κατανάλωσε τα καύσιμά του και έγινε ένα ερυθρός γίγαντας πριν χάσει τα εξωτερικά στρώματα και γίνει λευκός νάνος πριν περίπου 120 εκατομμύρια χρόνια.

Γύρω από το Σείριο Α περιστρέφεται ο λευκός νάνος αστέρας Σείριος Β, που πιστεύεται ότι πλησιάζει στο τέλος της ζωής του. Σε αντίθεση με τον λαμπρό σύντροφό του ο Σείριος Β, είναι αόρατος με γυμνό μάτι (είναι 10.000 φορές αμυδρότερος από τον Σείριο Α με μία ακτίνα ελαφρώς μικρότερη από τη Γη) και παρατηρήθηκε για πρώτη φορά με τηλεσκόπιο το 1862 από τον Αμερικανό αστρονόμο Άλβιν Κλαρκ, ενώ έγινε δυνατό να φωτογραφηθεί μετά το 1970.

Ο Σείριος Β που είναι ένας λευκός νάνος, αποτελεί το λείψανο ενός άστρου που έχει φθάσει στο τέλος της ζωής του, με αποτέλεσμα να εκτοξεύσει τα εξωτερικά στρώματα των αερίων του, τα οποία περιελάμβαναν το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής του μάζας. Τα διαστελλόμενα αέρια άφησαν πίσω τους, αποκαλύπτοντάς τον συγχρόνως, τον γυμνό υπερθερμασμένο πυρήνα του άστρου. Ο πυρήνας αυτός αποτελείται από άνθρακα και οξυγόνο, που είναι τα κατάλοιπα, η «στάχτη» δηλαδή, των θερμοπυρηνικών αντιδράσεων του άστρου. Παρ’ ότι, όμως, ο πυρήνας αυτός έχει πάψει να παράγει ενέργεια, εκπέμπει τεράστιες ποσότητες υπεριώδους ακτινοβολίας, με αποτέλεσμα τη μεγάλη επιφανειακή θερμοκρασία του.

Η μεγάλη αυτή θερμότητα οφείλεται στην τρομακτική συμπίεση των υλικών του, που έχουν περιορισθεί σε μια σφαίρα στο μέγεθος της Γης, αλλά με τόσο μεγάλη πυκνότητα, ώστε μια δαχτυλήθρα γεμάτη με τα υλικά του να «ζυγίζει» 1.000 τόνους.

Ο Σείριος είναι ορατός στην Ελλάδα. Μαζί με τον Πρόκυνα και τον Μπετελγκέζ σχηματίζουν ένα φωτεινό τρίγωνο που έχει την ανεπίσημη ονομασία «Χειμερινό τρίγωνο». Θα πρέπει να μπορείτε να δείτε τον Σείριο αμέσως ή πριν από την αυγή προς τα ανατολικά.

Από το physics4u