Συγκλονιστική ανακάλυψη ανατρέπει όσα ξέραμε για την ιστορία του Βυζαντίου – Αλυσοδεμένος ασκητής αποδείχθηκε ότι ήταν γυναίκα

Μία αρχαιολογική ανακάλυψη κοντά στην Ιερουσαλήμ, κλονίζει τα θεμέλια της ιστορικής γνώσης σχετικά με τον ασκητισμό κατά τη βυζαντινή περίοδο.

Μία ομάδα επιστημόνων από το Ινστιτούτο Επιστημών Weizmann και της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων, έχει ταυτοποιήσει τα λείψανα μιας γυναίκας σε μια ασκητική ταφή, η οποία παραδοσιακά αφορά άνδρες. Αυτή η ανακάλυψη που εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο των γυναικών στη συμμετοχή ακραίων θρησκευτικών πρακτικών του 5ου αιώνα μ.Χ.

Κατά τη διάρκεια

ανασκαφών στο σημείο Khirbat el-Masani, ένα βυζαντινό μοναστήρι που χρονολογείται μεταξύ του 4ου και του 7ου αιώνα, ανακαλύφθηκαν πολλοί τύμβοι. Από αυτούς ξεχώριζε μία ταφή στην οποία η σορός ήταν αλυσοδεμένη, μια ασκητική πρακτική που συμβόλιζε τη θυσία του σώματος και την αποδέσμευσή του από τον υλικό κόσμο.

Παραδοσιακά, αυτή η μορφή εξαγνισμού παραπέμπει στους αναχωρητές, κάνοντας τους αρχαιολόγους να υποθέτουν πως, τα λείψανα ανήκαν σε άνδρα.\

Η κακή κατάσταση στην οποία βρέθηκαν τα οστά όμως, δεν επέτρεπαν την εξαγωγή αξιόπιστου οστεολογικού προσδιορισμού του φύλου του θαμμένου ατόμου.

Ο αρχαιολογικός χώρος Khirbat el-Masani στην Ιερουσαλήμ. Φωτογραφία: Matan Chocron / Israel Antiquities Authori

Προσπάθεια για τον καθορισμό του φύλου

Αδυνατώντας να βασιστούν σε παραδοσιακές οστεολογικές μεθόδους, οι ερευνητές αξιοποίησαν την μελέτη των πρωτεϊνών του σμάλτου των δοντιών, μια καινοτόμο τεχνική που επιτρέπει τον προσδιορισμό του βιολογικού φύλου μέσω της ανάλυσης των πρωτεϊνών στο σμάλτο των δοντιών.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι επιστήμονες ανέλυσαν την παρουσία της πρωτεΐνης αμελογενίνης, η οποία έχει συγκεκριμένες παραλλαγές στα χρωμοσώματα Χ και Υ. Η απουσία της ανδρικής παραλλαγής (AmelY) στο δείγμα έδειξε ξεκάθαρα ότι το άτομο ήταν γυναίκα.

Το εύρημα αμφισβητεί την καθιερωμένη πεποίθηση ότι ο ακραίος ασκητισμός, όπως η χρήση αλυσίδων για τον περιορισμό της κινητικότητας, ήταν αποκλειστικά ανδρική πρακτική. Αν και είναι γνωστές περιπτώσεις ευγενών γυναικών που ίδρυσαν μοναστήρια και συμμετείχαν στη θρησκευτική ζωή, ο εντοπισμός μιας γυναίκας που έφτασε την αφοσίωσή της στα άκρα του αυτομαστιγώματος είναι πρωτοφανής στα αρχαιολογικά αρχεία.

Οι ιστορικοί, έχουν καταγράψει γυναικείες προσωπικότητες κατά τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, οι οποίες υιοθέτησαν ασκητικό τρόπο ζωής, για παράδειγμα, η Αγία Μελάνη η Ρωμαία, η οποία απομονώθηκε σε ένα μικροσκοπικό κελί όπου προσευχόταν και νήστευε. Ωστόσο, δεν βρέθηκε κανένα υλικό στοιχείο που να επιβεβαιώνει ότι ορισμένες γυναίκες υιοθετούσαν και τις πιο ακραίες μορφές μετάνοιας.

Το μοναστήρι όπου βρέθηκε ο τάφος βρισκόταν σε στρατηγική θέση κατά μήκος της χριστιανικής οδού προσκυνήματος προς την Ιερουσαλήμ. Κατά τη βυζαντινή περίοδο, η πόλη έγινε σημαντικό θρησκευτικό κέντρο, προσελκύοντας πιστούς από όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

H σημασία των μοναστηριών και η συμμετοχή γυναικών σε ακραίες πρακτικές εξαγνισμού

Τα μοναστήρια χρησίμευαν όχι μόνο ως πνευματικά κέντρα αλλά και ως καταφύγια για τους προσκυνητές. Σε αυτό το πλαίσιο, η παρουσία μιας γυναίκας ασκητή υποδηλώνει ότι η συμμετοχή των γυναικών σε αυτές τις κοινότητες μπορεί να ήταν πιο ενεργή και αυστηρή από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.

Η ανακάλυψη αναδεικνύει τη σημασία των γυναικών στο μοναστικό κίνημα και αμφισβητεί τις συμβατικές αφηγήσεις για τη γυναικεία συμμετοχή στη θρησκεία και την πνευματικότητα. Επιπλέον, υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο οι επιστημονικές εξελίξεις, στην προκειμένη περίπτωση, η πρωτεομική του οδοντικού σμάλτου, φέρνουν επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο οι αρχαιολόγοι και οι ανθρωπολόγοι ανασυνθέτουν το παρελθόν.

 

Οι ερευνητές έχουν τονίσει την ανάγκη να συνεχίσουν να διερευνούν και άλλα αρχαιολογικά περιβάλλοντα με αυτή τη μεθοδολογία για τον εντοπισμό πιθανών παρόμοιων περιπτώσεων. Αυτή είναι μόνο η αρχή μιας επανεκτίμησης του τρόπου με τον οποίο κατανοούμε τον γυναικείο ασκητισμό στον βυζαντινό κόσμο, επιβεβαιώνουν οι ερευνητές.

enikos