Στις ΗΠΑ εκτιμάται πως το 2050 ένα στα τέσσερα άτομα με δίπλωμα οδήγησης θα είναι ηλικιωμένο. Με τη γήρανση του πληθυσμού αυξάνεται η μέση ηλικία των οδηγών, καθώς και ο αριθμός των ατόμων που συνεχίζουν να οδηγούν ενώ βρίσκονται σε διάφορα στάδια νοητικών διαταραχών.
"Εγείρεται ένα πολιτικό ερώτημα για το πώς θα διασφαλιστεί η οδική ασφάλεια, με δεδομένο ότι οι ηλικιωμένοι με άνοια μπορούν να συνεχίσουν να οδηγούν, από
την ήπια νοητική διαταραχή μέχρι την επιβεβαιωμένη διάγνωση της άνοιας", ανέφερε η επίκουρη καθηγήτρια, πρόεδρος του Τμήματος Εργοθεραπείας στη Σχολή Επιστημών Υγείας και Πρόνοιας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Ιωάννα Γιαννούλα Κατσούρη (φωτογραφία), μιλώντας στο 14ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.Η κ. Κατσούρη, που είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, μιλάει στο iatronet.gr για τα αποτελέσματα μελέτης που πραγματοποίησε σε Έλληνες οδηγούς με ήπια νοητική διαταραχή και νόσο Αλτσχάιμερ, αξιολογώντας τις νοητικές και τις οδηγικές τους ικανότητες. Αναφέρεται στον ρόλο του κλινικού γιατρού και της οικογένειας για την απόφαση διακοπής οδήγησης, καθώς και στην ανάγκη πολιτικής πρωτοβουλίας για τη θεσμοθέτηση κατάλληλων δοκιμασιών αξιολόγησης.
Μελέτη σε Έλληνες οδηγούς
Η μελέτη στόχευε στην ανίχνευση τρόπων εκτίμησης της ικανότητας οδήγησης ασθενών με Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ) και Νόσο Alzheimer (ΝΑ), καθώς και του κατάλληλου χρόνου διακοπής οδήγησης
Πραγματοποιήθηκε με συνολικά 639 συμμετέχοντες από τις περιοχές της Θεσσαλονίκης, της ευρύτερης Βόρειας Ελλάδας και της Αττικής. Οι τελευταίοι υποβλήθηκαν σε νευρολογική εξέταση, νευροψυχολογικές και νευροψυχιατρικές αξιολογήσεις, λήφθηκε ιατρικό/κοινωνικό ιστορικό, έγινε νευροαπεικόνιση και αιματολογικές εξετάσεις για την διάγνωση της νοητικής διαταραχής, δόθηκαν ερωτηματολόγια οδήγησης, ενώ δοκιμάστηκε η οδηγική τους ικανότητα σε προσομοιωτή οδήγησης, στο Ινστιτούτο Μεταφορών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης στη Θεσσαλονίκη.
Ευρήματα
Παρόλο που από τα αποτελέσματα της μελέτης δεν προέκυψε κάποια στατιστικά σημαντική διαφορά ατόμων με άνοια που είχαν ευθύνη για πρόσφατο τροχαίο ατύχημα, φαίνεται ότι η παύση της οδήγησης βάσει ιατρικών συστάσεων συμβάλλει στην πρόληψη ατυχημάτων.
Από τις απαντήσεις διαπιστώθηκε πως πολλοί ηλικιωμένοι με ΗΝΔ ή νόσο Alzheimer συνεχίζουν να οδηγούν, αλλάζοντας ωστόσο οδηγική συμπεριφορά: Διανύουν λιγότερα χιλιόμετρα από ό,τι στο παρελθόν, αποφεύγουν να οδηγούν σε δύσκολες συνθήκες, σε αυτοκινητοδρόμους, σε δύσκολες διασταυρώσεις, όταν δεν υπάρχουν συνοδοί, υπό πίεση χρόνου ή σε άγνωστες περιοχές.
Σχεδόν ένας στους δύο (47,7%) με νόσο Alzheimer και ένας στους τέσσερις (24,6%) με ΗΝΔ έχει λάβει σύσταση παύσης οδήγησης από την οικογένεια. Το 22,8 με ΗΝΔ και 45,6% με Alzheimer δήλωσαν πως έχουν εύκολη απόσπαση προσοχής από την οδήγηση π.χ. σε αστικά κέντρα, ενώ το 28,6% και 42,9%, αντίστοιχα, ανέφεραν προβλήματα συγκέντρωσης στην οδήγηση διάρκειας άνω της μισής ώρας
"Τα αποτελέσματα συμφωνούν με αποτελέσματα διεθνών μελετών που δείχνουν ότι ηλικιωμένοι με άνοια τροποποιούν τη συμπεριφορά τους", ανέφερε η κ. Κατσούρη, η οποία προτείνει το ερωτηματολόγιο οδήγησης ως ένα εργαλείο για την ανίχνευση των αντισταθμιστικών συμπεριφορών οδήγησης των ηλικιωμένων.
Κομβικός ο ρόλος της οικογένειας
Παρά την τροποποίηση της συμπεριφοράς τους, οι περισσότεροι ασθενείς με νόσο Altzheimer πρέπει να διακόψουν την οδήγηση λόγω της προοδευτικής νοητικής έκπτωσης, επισημαίνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια. Μετδιδακτορική έρευνα της ίδιας, με επιβλέπουσα την ομότιμη καθηγήτρια Ψυχιατρικής Μάγδα Τσολάκη για την απόφαση διακοπής οδήγησης, κατέδειξε ότι ο προσδιορισμός του κατάλληλου χρόνου για την συγκεκριμένη απόφαση είναι μια πολυπαραγοντική διαδικασία, με σημαντική επίδραση στην ποιότητα ζωής και την αυτονομία των ατόμων με άνοια. Για τον λόγο αυτό συχνά καθυστερεί, εγείροντας ζητήματα κινδύνου πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων, όπως δείχνουν και πρόσφατα παραδείγματα που απασχόλησαν την επικαιρότητα.
"Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι στην ήπια νοητική διαταραχή, μια ενδιάμεση κατάσταση που δεν ξέρουμε αν θα εξελιχθεί σε άνοια. Εκεί μπορεί να υπάρξει υπερεκτίμηση των ικανοτήτων και υποεκτίμηση των δυνητικών κινδύνων", παρατηρεί η κ. Κατσούρη, προσθέτοντας πως είναι κομβικός ο ρόλος της οικογένειας: "Το γεγονός ότι στη μελέτη δεν βρήκαμε ατυχήματα οφείλεται στο ότι η οικογένεια παρεμβαίνει και διακόπτει την οδήγηση. Σε απομακρυσμένες περιοχές, όμως, που δεν έχουν πρόσβαση σε άλλα μέσα όπως δημόσιες συγκοινωνίες, συνεχίζουν να οδηγούν για να καλύψουν τις ανάγκες σε τρόφιμα ή να επισκεφθούν έναν γιατρό".
Από την χαρτογράφηση της διεθνούς βιβλιογραφίας προέκυψε πως οι παράγοντες που επηρεάζουν την καθυστέρηση της διακοπής οδήγησης ηλικιωμένων με νοητικές διαταραχές σχετίζονται με:
- Την υποκειμενική αντίληψη των ίδιων για την ικανότητά τους για οδήγηση.
- Έλλειψη κατάλληλων δοκιμασιών αξιολογήσεων της ικανότητας οδήγησης από τους επαγγελματίες υγείας.
- Απροθυμία των οικογενειών να προτείνουν ή να επιβάλλουν τη διακοπή οδήγησης.
- Απουσία εναλλακτικών λύσεων μεταφοράς, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές.
Οι γιατροί δεν είναι ρυθμιστές
Σε μεγάλη μελέτη 779 ηλικιωμένων με άνοια που εξετάστηκαν σε κέντρα μνήμης της Αυστραλίας για την ικανότητα οδήγησης κατά τη διάρκεια 3 χρόνων, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι από τους 247 ασθενείς που εξακολουθούσαν να οδηγούν, 147 (59,5%) διέκοψαν την οδήγηση κατά τη διάρκεια της μελέτης.
"Γενικότερα οι γιατροί δεν είναι ρυθμιστές, αλλά η υπηρεσία μεταφορών έχει την εξουσία για να χορηγεί ή να αναστέλλει την άδεια οδήγησης", διευκρίνισε η κ. Κατσούρη, προσθέτοντας πως οι ασθενείς μπορεί να χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν σε αυτή την απόφαση.
Η προειδοποίηση απαιτεί διακριτικότητα για την ελαχιστοποίηση των αντιδράσεων των ασθενών, τη διατήρηση της σχέσης γιατρού - ασθενούς και τον εντοπισμό εποικοδομητικών λύσεων
Η αρχική συμβουλευτική θα πρέπει να εστιάζει στον εντοπισμό πρακτικών εναλλακτικών λύσεων, όπως οι υπηρεσίες παράδοσης κατ΄ οίκον και τα ταξί
Συστήνεται η θεραπεία των συννοσηροτήτων που επιδεινώνουν την άνοια, όπως η άπνοια ύπνου, η κατάθλιψη, η κατάχρηση αλκοόλ και άλλες μορφές κατάχρησης ουσιών.
Από το iatronet
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου