Έκπληκτοι οι αρχαιολόγοι με τάφο 4.900 ετών – Το μυστήριο με τις 270.000 χάντρες που ανακαλύφθηκαν

Στη νοτιοδυτική Ισπανία, στον ταφικό θόλο του Montelirio (που χτίστηκε μεταξύ 2900 και 2800 π.Χ.), ο οποίος υπάγεται στον μεγάλο αρχαιολογικό χώρο της Εποχής του Χαλκού Valencina de la Concepción (Σεβίλλη), ανακαλύφθηκε η μεγαλύτερη συλλογή χαντρών που έχει καταγραφεί ποτέ σε μια μόνο ταφή.

Πρόκειται για τις χάντρες του Montelirio, μία συλλογή από διακοσμητικές χάντρες, τμήμα μίας απαράμιλλης ενδυμασίας με χάντρες που φορούσαν κάποια από τα άτομα που ήταν θαμμένα στον τάφο– κυρίως

γυναίκες.

Οι χάντρες αυτές, οι οποίες ανακαλύφθηκαν και στην παρακείμενη στον θόλο δομή, γνωστή ως «Η Κυρία από Ελεφαντοστό», έχουν αποκαλύψει, όχι μόνο ένα περίπλοκο δίκτυο καλλιτεχνικής παραγωγής και πόρους θαλάσσιου εμπορίου, αλλά και τον εξέχοντα ρόλο των γυναικών στις ιεραρχίες, πριν από περισσότερα από 4.000 χρόνια.

Τα πέντε τελευταία χρόνια, μια διεπιστημονική ομάδα, έχει διεξάγει ενδελεχή ανάλυση του υλικού, εφαρμόζοντας μεθόδους χρονολόγησης, μορφομετρικές αναλύσεις, αρχαιοβοτανική και πειραματικές ανασκευές.

Το αποτέλεσμα; Μία άνευ προηγουμένου ανακάλυψη: περισσότερες από 270.000 χάντρες, κατασκευασμένες κυρίως από κογχύλια και, σε μικρότερο βαθμό, από πέτρα και οστά.

Η ανακάλυψη πραγματοποιήθηκε στο ευρύτερο πλαίσιο του χώρου της Βαλενθίνα, μια περιοχή μεγαλύτερη από 4,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η οποία κατά την Τρίτη χιλιετία π.Χ., υπήρξε κέντρο ανταλλαγής, καλλιτεχνικής παραγωγής και τελετουργικών δραστηριοτήτων. Ανάμεσα στους σημαντικότερους τάφους είναι ο Montelirio, στον οποίο οι αρχαιολόγοι ταυτοποίησαν πολλές ταφές, κυρίως γυναικών ντυμένες με ενδύματα από χάντρες που συμβόλιζαν το κύρος και την εξουσία τους στην κοινότητα.

Στιγμιότυπο από την ανασκαφή. Φωτογραφία: A. Acedo García

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης στις χάντρες

Η ανάλυση των υλικών, κατέληξε στο συμπέρασμα πως, οι περισσότερες χάντρες ήταν φτιαγμένες από κογχύλια, κατά κύριο λόγο από χτένια και καρδιοειδή, μαλάκια, ενδημικά στη θάλασσα της Ιβηρικής και του Ατλαντικού.

Η χρήση των υλικών αυτών, υποδηλώνει μια σχέση με τη θάλασσα, είτε ως σύμβολο κύρους ή σύνδεσης με πνευματικές αντιλήψεις σχετικές με το νερό.

Ερευνητές εκτιμούν πως, η παραγωγή της συλλογής αυτής απαίτησε εντυπωσιακό αριθμό πόρων και κόπου.

Εκτιμάται πως, η παραγωγή όλων των χαντρών, χρειάστηκε περίπου 247. 500 ώρες εργασίας που αντιστοιχούν σε περίπου επτά μήνες αδιάλειπτης εργασίας από μια ομάδα δέκα πολύ εξειδικευμένων τεχνιτών.

Επίσης, το σύνολο των κογχυλιών που χρησιμοποιήθηκαν στην παραγωγή ανέρχεται σε σχεδόν έναν τόνο θαλάσσιου υλικού, τονίζοντας την περιπλοκότητα της παραγωγής και την επιρροή της στην οικονομία της κοινότητας.

Η χρήση των χαντρών αυτών στην ενδυμασία των γυναικών που ήταν θαμμένες στο  Montelirio, στηρίζει τη θεωρία πως, σ’ αυτή την κοινωνία, οι γυναίκες είχαν θεμελιακό ρόλο στην πολιτική και τη θρησκευτική σφαίρα.

Τα ενδύματα που αναλύθηκαν, περιλαμβάνουν χιτώνια που κάλυπταν όλο το σώμα, φούστες και ρούχα, διακοσμημένα με περίτεχνα μοτίβα που μαρτυρούν μεγάλο βαθμό συμβολισμού.

Δύο από τα κυριότερα άτομα, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως UE102 και UE343, φορούσαν χιτώνια με χάντρες που τις ανήγαγαν ως μορφές μεγάλης σημασίας.

Συγκεκριμένα, το σώμα UE343 είχε αποτεθεί στο κέντρο του ταφικού θαλάμου σε τελετουργική στάση με τα χέρια  υψωμένα, κάτι που έχει ερμηνευτεί ως συμβολισμός ηγετικού ή θρησκευτικού ρόλου.

Χάρτης των ενδυμασιών του Montelirio. Φωτογραφία: M. Luciañez Triviño and Á. Fernández Flores

Σχεδιασμένες για ταφικά τελετουργικά

Χρονολόγηση με ραδιοάνθρακα έχει επαληθεύσει πως, οι χάντρες φτιάχτηκαν ακριβώς πριν από τον θάνατο εκείνων που τις φορούσαν, ενισχύοντας την υπόθεση πως, οι ενδυμασίες αυτές είχαν σχεδιαστεί ειδικά για ταφικά τελετουργικά.

Ωστόσο, η πιθανότητα να είχαν ταφεί ταυτόχρονα όλες οι γυναίκες, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη φύση του συμβάντος το οποίο οδήγησε στην ταφή τους.

Οι χάντρες της ανασκαφής. Φωτογραφία: Χάρτης των ενδυμασιών του Montelirio. Φωτογραφία: M. Luciañez Triviño and Á. Fernández Flores

Οι χάντρες των γυναικών του Montelirio

Συγκριτική ανάλυση με άλλα ευρήματα, υποδηλώνει πως, αυτού του είδους η ένδυση, ή ασυνήθιστη σε άλλες χρονικές περιόδους, υποδηλώνοντας την μοναδικότητα του Montelirio.

Σε σύγκριση με ταφές από άλλους προϊστορικούς πολιτισμούς, όπως εκείνον της Ανώτερης Παλαιολιθικής Περιόδου του Sunghir στη Ρωσία ή του Ba’ja στην Ιορδανία, όπου έχουν βρεθεί χάντρες σε μεγάλες ποσότητες, η περίπτωση του Montelirio ξεχωρίζει χάρη στην έκταση της συλλογής και πιθανόν, λόγω της πολιτικής της συμβολικής της λειτουργίας.

H μελέτη των χαντρών του Montelirio,  έχει ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στην έρευνα των κοινωνιών της Εποχής του Χαλκού στην Ευρώπη.

Η προηγμένη κατασκευή, η ποσότητα των χρησιμοποιούμενων πηγών και ο ρόλος των γυναικών στο πλαίσιο αυτό, υποδηλώνουν μία κοινωνία πολύ πιο περίπλοκη από ό,τι θεωρούνταν μέχρι πρότινος.

Πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.  Πώς ήταν οργανωμένη η τάξη των τεχνιτών στην Βαλενθίνα; Τι σήμαιναν ακριβώς αυτά τα ρούχα για τις ζωές και τον θάνατο των γυναικών αυτών;

 

Κυρίως, για ποιον λόγο εξαφανίστηκε η παράδοση αυτή χωρίς ν’ αφήσει ίχνη σε μεταγενέστερες περιόδους;

Από το enikos