\Στην αρχαία Ελλάδα έγιναν τέσσερις αστρονομικές ανακαλύψεις που θα έπρεπε να περάσουν χιλιετίες μέχρι να επαληθευτούν και να εξελιχθούν. Δύο Βρετανοί αστροφυσικοί, οι Γκάρεθ Ντόριαν, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο
Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, και ο Ίαν Γουίτακερ, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Νότιγχαμ Τρεντ, σε νέο άρθρο τους στο The Conversation παρουσιάζουν αυτά τα σπουδαία επιστημονικά θεμέλια που τέθηκαν από τους μακρινούς προγόνους μας.
Η παρατήρηση είχε γίνει ήδη από τον Αρίσταρχο τον Σάμιο (310 π.Χ. – περίπου 230 π.Χ.), που είχε προτείνει το πρώτο γνωστό ηλιοκεντρικό μοντέλο του πλανητικού συστήματος στο οποίο ανήκει και η Γη, περιγράφοντας τον Ήλιο ως την «κεντρική φωτιά» του κόσμου και τοποθετώντας όλους τους τότε γνωστούς πλανήτες σε τροχιά περιστροφής γύρω από το άστρο. Δυστυχώς, τα αυθεντικά έγγραφα όπου περιέγραφε τη θεωρία του έχουν χαθεί, οπότε δεν γνωρίζουμε πώς κατέληξε σε αυτή την παρατήρηση. Παρ’ όλα αυτά πρόκειται για μια συγκλονιστική ανακάλυψη, δεδομένου μάλιστα ότι δεν έμελλε να επιβεβαιωθεί πριν από τον 16ο αιώνα, από τον Κοπέρνικο.
Από την άλλη, ένα από τα βιβλία του Αρίσταρχου που επιβίωσαν ήταν αυτό όπου ο αστρονόμος της αρχαιότητας επιχειρεί τον πρώτο γνωστό υπολογισμό των μεγεθών και των αποστάσεων του Ήλιου και του Φεγγαριού. Ανάμεσα στις ανακαλύψεις που έκανε ήταν ότι τα δύο ουράνια σώματα έχουν το ίδιο φαινομενικό μέγεθος στον ουρανό (κρίνοντας από τις ηλιακές εκλείψεις), παρόλο που ο Ήλιος βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση από τη Γη.
Ο Αρίσταρχος επίσης υπέθεσε ότι ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη σχηματίζουν ένα ορθογώνιο τρίγωνο και πάνω σε αυτή τη θεωρία προσπάθησε να εκτιμήσει την απόσταση του Ήλιου από τη Γη, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι είναι 18-20 φορές πολλαπλάσια της απόστασης από τη Σελήνη. Εκτίμησε επίσης ότι το φεγγάρι είναι τρεις φορές μικρότερο από τη Γη.
Παρόλο που έπεσε έξω στον υπολογισμό της απόστασης του πλανήτη μας από τον Ήλιο, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη, υπήρξε συγκλονιστικά ακριβής στην εκτίμηση που έκανε για το μέγεθος της Σελήνης: όπως μπορούμε να επιβεβαιώσουμε με τα σύγχρονα εργαλεία αστρονομικής παρατήρησης (που έλειπαν από τον Αρίσταρχο), η διάμετρός της είναι πράγματι 0,27 φορές όσο αυτή της Γης.
Ο πολυπράγμων Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (Κυρήνη, 276 π.Χ. – Αλεξάνδρεια, 194 π.Χ.) -μαθηματικός, γεωγράφος, μουσικός, ποιητής και διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, μεταξύ άλλων- ήταν ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που γνωρίζουμε ότι υπολόγισε την περιφέρεια του πλανήτη μας. Παρόλο που ο Πυθαγόρας στο παρελθόν είχε προτείνει τη θεωρία της σφαιρικής Γης, δεν είχε προχωρήσει σε εκτίμηση του μεγέθους της, ένα κενό που κάλυψε ο Ερατοσθένης. Η απλή μέθοδος του Ερατοσθένη συνίστατο στην τοποθέτηση ενός στύλου κάθετα στο έδαφος, με τη βοήθεια του οποίου στη συνέχεια μέτρησε τα διαφορετικά μήκη σκιών που έριχνε ο Ήλιος, σε διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη.
Οι ακτίνες του Ήλιου έρχονται από αρκετά μακριά ώστε να πέφτουν σχεδόν παράλληλα, επομένως, υπέθεσε ο Ερατοσθένης, η διαφορά στο μήκος των σκιών θα τον βοηθούσε να υπολογίσει την καμπύλη της Γης και, τελικά, μέσα από μια σειρά υπολογισμών, την περίμετρο του πλανήτη. Το αποτέλεσμα του Ερατοσθένη, που προσεγγίζει τα 40.000 χλμ, επιβεβαιώθηκε περίπου ενάμιση αιώνα αργότερα από έναν άλλο επιστήμονα της αρχαιότητας, τον Ποσειδώνιο τον Ρόδιο (περίπου 135 π.Χ. – Ρώμη, 51 π.Χ.) και, τελικά, από τους σύγχρονους υπολογισμούς.
Πρόκειται φυσικά για τον περίφημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων, που ανακαλύφθηκε σε ναυάγιο του ελληνικού νησιού το 1900. \
,Αυτή η εφεύρεση που σε ακέραια κατάσταση θα πρέπει να ήταν ένας σύνθετος συνδυασμός από γρανάζια, όταν ενεργοποιείται χειροκίνητα δείχνει τις φάσεις της Σελήνης, τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης, καθώς και την κίνηση των τότε γνωστών ουράνιων σωμάτων (Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Δίας και Κρόνος) σε διάφορες περιόδους του χρόνου. Η κατασκευή του τοποθετείται κάπου ανάμεσα στον 3ο και τον 1ο αιώνα π.Χ. και ανάμεσα στους πιθανούς εφευρέτες είναι ο Αρχιμήδης. Τόσο προηγμένη τεχνολογία θα έπρεπε να περιμένουμε περίπου χίλια χρόνια για να ξαναδούμε.
Όπως καταλήγουν οι δύο ερευνητές: «Μόνο υποθέσεις θα μπορούσαμε να κάνουμε για το σημείο όπου θα είχε φτάσει ο σύγχρονος πολιτισμός μας, αν εκείνη η αρχαία επιστήμη είχε συνεχίσει να εξελίσσεται ανεμπόδιστη.
el.gr/_featured_5/tesseris-astronomikes-anakalypseis-t
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου