Γλυκόριζα για βήχα, βρογχίτιδα, καταρροή, καούρες, έλκος, δυσπεψία, ευερέθιστο έντερο, υπόταση, αλλά και μελαγχολία

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr

Η γλυκόριζα (Glycyrrhiza glabra) έχει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση στον στρεπτόκοκκο (Streptococcus mutans) και το μυκοβακτήριδιο (Mycobacterium smegmatis), ακόμα και στο σταφυλόκοκκο που είναι ανθεκτικός στα αντιβιοτικά. Έχει θετική δράση σε βρογχική καταρροή, βρογχίτιδα, πνευμονία και
βήχα. (Staphylococcusaureus)

Η γλυκόριζα, Glycyrrhiza glabra (γλυκύρριζα η λεία, ρεγκολίτσα και αγλυκόριζα, Αγγλικά: licorice, yashtimadhu, mithi-lakdi, mulathi, liquorice, sweetwood, licorice root) ανήκει στην οικογένεια Fabaceae. Η λέξη γλυκόριζα προέρχεται από την Ελληνική γλυκύρριζα, που σημαίνει γλυκιά ρίζα και προέρχεται από τις λέξεις "γλυκύς" + "ρίζα", ονομασία που δόθηκε από τον Διοσκουρίδη. 

Η Γλυκόριζα ή γλυκύρριζα είναι πολυετής αυτοφυής πόα, ιδιαίτερα ανθεκτική στην ξηρασία. Οι ρίζες του φυτού φτάνουν σε μήκος τα δύο ή και περισσότερα μέτρα και έχουν σαρκώδη υφή. Είναι θάμνος ύψους 50-100 εκ., με ρίζες που φτάνουν τα 1-2 μέτρα, κυλινδρικές, διακλαδισμένες και σαρκώδεις. Αυτές είναι που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι βλαστοί του φυτού είναι όρθιοι, ραβδωτοί, ισχυροί και χνουδωτοί, τα φύλλα είναι πτεροειδή, τα άνθη του φυτού έχουν συνήθως χρώμα κυανό και εμφανίζονται στις αρχές του καλοκαιριού. Τη γλυκόριζα την συναντούμε σε μεγάλες αποικίες σε χαμηλό υψόμετρο και σε εδάφη χέρσα και ακαλλιέργητα. Διάφορες ενδείξεις δηλώνουν τη συνήθεια του φυτού αυτού να δεσμεύει το ατμοσφαιρικό άζωτο, όπως κάνουν πολλά άλλα της ίδιας οικογένειας. Η γλυκόριζα αναπτύσσεται καλύτερα σε αμμώδες έδαφος κοντά σε ρέματα και κοντά σε νερό. Συνήθως στη φύση δεν θα τη βρούμε να απέχει περισσότερο των 50 μέτρων από διαθέσιμο νερό. Δεν θα ανθίσει σε πηλώδη εδάφη και προτιμά το πλούσιο, καλό χώμα της γης κάτω από κοιλάδες ποταμών, όπου υπάρχει αφθονία υγρασίας στη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, αλλά όπου το έδαφος γίνεται σκληρό εξαιτίας της ζέστης, στα τέλη του καλοκαιριού, όταν η ξηρή θερμότητα είναι πολύ ευνοϊκή για το σχηματισμό των γλυκών συστατικών της.

Προέρχεται από τη νότια Ευρώπη, Αίγυπτο και μέρη της Ασίας. Φυτό αυτοφυές που συναντάται στη Μακεδονία, τη Μικρά Ασία, τη Ρωσία, την Ισπανία την Ελλάδα και την Ιταλία. Καλλιεργείται παντού στην Ευρώπη εκτός της Σκανδιναβίας καθώς και σε Αμερική, Αυστραλία, Κίνα.

Η Γλυκόριζα είναι γνωστή από την αρχαιότητα, και την χρησιμοποιούσαν στην ιατρική.

Αρχαίοι Έλληνες, Βαβυλώνιοι, Κινέζοι και Ινδοί, την περιελάμβαναν σε διάφορα παρασκευάσματα που έφτιαχναν, προκειμένου να θεραπεύσουν το άσθμα, τα προβλήματα του λάρυγγα, τις καούρες του στομάχου, τα προβλήματα του πεπτικού, τις παθήσεις του θώρακα και του ήπατος, τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, τις τροφικές δηλητηριάσεις.

Το χρησιμοποιούσαν επίσης σαν τονωτικό και ηρεμιστικό.  Έχει βρεθεί ένας κατάλογος φαρμάκων στην Μεσοποταμία που την περιλαμβάνει και χρονολογείται από το 1200 π.Χ.  Αναφέρεται από το Θεόφραστο τον 3ο αιώνα π.Χ. ως φάρμακαο για το άσθμα. Τα φυτά της γλυκόριζας ήταν γνωστά στην κινεζική ιατρική ήδη από το 2800 π.Χ. Στο Θιβέτ θεωρήθηκε ως ένα κλασικό φαρμακευτικό. Η θεραπευτική δύναμη των ριζών της γλυκόριζας περιγράφεται στον τάφο του Αιγύπτιου φαραώ Tutanchamon (1350 π.Χ.). Η χρήση των παρασκευασμάτων γλυκόριζας για την ανακούφιση του πονόλαιμου και των βρογχικών λοιμώξεων τεκμηριώνεται για περισσότερα από 2.000 χρόνια! Ο Μέγας Αλέξανδρος προμήθευε τα στρατεύματά του με μερίδες γλυκόριζας, στη διάρκεια της πορείας του, λόγω της ιδιότητάς της να καταστέλλει τη δίψα. Αναφέρεται ότι ο Μέγας Ναπολέων για να αντιμετωπίσει το πεπτικό πρόβλημα από το οποίο υπέφερε, μασούσε σε καθημερινή βάση, ρίζες γλυκόριζας. Λέγεται μάλιστα ότι τα δόντια του είχαν μαυρίσει από το μάσημα τους.

Τον Ιούνιο του 2003, δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Lancet μια μελέτη για την ανασταλτική δράση της γλυκόριζας κατά του SARS (Αιφνίδιου Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου) και τη γρίπη των πτηνών που σχετίζεται με τους κορονοϊούς. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι η γλυκυριζίνη (βασικό συστατικό από της ρίζες της γλυκόριζας) ήταν η πλέον δραστική ουσία στην αναστολή της αντιγραφής του ιού SARS. Επίσης, είναι μια από τις πιο ισχυρές αντιϊκές ενώσεις που έχει μελετηθεί ποτέ. Σε άλλη κλινική δοκιμή, η γλυκόριζα επέδειξε ελπιδοφόρα δραστηριότητα κατά της ατοπικής δερματίτιδας, με τοπική εφαρμογή. Επιπροσθέτως, μπορεί να είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της υπερλιπιδαιμίας (υψηλό ποσό λιπών στο αίμα). Και στη θεραπεία φλεγμονών που προκαλούν υπέρχρωση του δέρματος. Ακόμη, μπορεί να είναι χρήσιμη στην πρόληψη νευροεκφυλιστικών διαταραχών και κατά της τερηδόνας.

Η σύγχρονη επιστήμη αποδίδει τις θεραπευτικές ιδιότητες του γλυκόριζου, στη γλυκυριζίνη, που περιέχει, μια ουσία που δρα ως αντιικό.

Η γλυκυριζίνη έχει βρεθεί ότι είναι 60 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη.

Με ειδική διαδικασία, από τις ρίζες της γλυκόριζας παράγεται ένα ανοιχτόχρωμο εκχύλισμα, με γλυκιά γεύση, με πολλές εφαρμογές στη σύγχρονη βιομηχανία, όπως ανέφερα πιο πάνω.

Ιδιαίτερα χρησιμοποιείται στη Βρετανία, την Ολλανδία, και τις σκανδιναβικές χώρες στην παραγωγή καραμέλας, που ανακουφίζει από τον βήχα.

Συστατικά γλυκόριζας:

-ΓΛΥΚΥΡΙΖΙΝΗ

-ΤΑΝΝΙΝΗ

-ΓΛΥΚΟΖΗ

-ΚΑΛΑΜΟΣΑΚΧΑΡΟ

-ΓΛΥΚΟΡΡΙΖΙΚΟ ΟΞΥ

-ΓΛΥΚΥΡΙΤΙΝΗ

-ΑΛΑΤΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ, ΜΑΓΝΗΣΙΟΥ

-ΑΣΠΑΡΑΓΙΝΗ

-ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ (ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ)

-ΕΛΑΙΑ

-ΚΕΤΟΝΕΣ

-ΚΟΥΜΑΡΙΝΕΣ

Δρα ως αποχρεμπτικό, μαλακτικό, αντιφλεγμονώδες, επενεργεί στα επινεφρίδια, είναι αντισπασμωδικό και ήπιο υπακτικό. Το βότανο είναι ωφέλιμο σε προβλήματα σπλήνας, γαστρίτιδας και πεπτικού έλκους, κολικούς και πρωτοπαθή αδρενοκορτικοειδική ανεπάρκεια. Έχει θετική δράση σε βρογχική καταρροή, βρογχίτιδα, πνευμονία και βήχα. Επίσης, επενεργεί θετικά σε προβλήματα στρες. Σε προβλήματα αρθρίτιδας όπου λαμβάνονται κορτικοειδή σκευάσματα, βοηθά για την καλύτερη λειτουργία των επινεφριδίων. Είναι διουρητική και συστήνεται κατά του διαβήτη και της χοληστερίνης.

Δράσεις της Γλυκόριζας:

• Αντιφλεγμονώδης
• Αποχρεμπτική
• Αντιβηχικό
• Πνευμονία
• Βρογχίτιδα
• Βήχα
• Ρινοφαρυγγίτιδα
• Άσθμα
• Γαστρικό έλκος
• Σπασμολυτικό
• Ευερέθιστο έντερο
• Σύνδρομο Crohn
• Αεροφαγία
• Δυσπεψία
• Πολυκυστικές ωοθήκες
• Διουρητικό
• Πέτρα στο νεφρό
• Υπερκαλιαιμία
• Χολοκυστίτιδα
• Υδρωπικία
• Βαριά μελαγχολία
• Σκληρόδερμα
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Ερπης
• Μείωση λιπώδους ιστού
• Φρεσκάδα αναπνοής

Αν και δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη, η γλυκόριζα μπορεί όχι μόνο να «διώξει» την καούρα αλλά να επιλύσει το πρόβλημα. Έχει φυσικές θεραπευτικές ιδιότητες για το στομάχι, καθώς είναι ουσιαστικά ένα φυτικό αντιόξινο, αν και η κατάχρηση βέβαια μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις, ανεβάζοντας την πίεση λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς της σε γλυκοριζικό οξύ. Ένα από τα πιο δραστικά αφεψήματα που υπάρχουν για την αντιμετώπιση της γαστρίτιδας είναι η γλυκόριζα. Το βότανο αυτό παράγει μια βλέννα στο στομάχι η οποία επικάθεται στα τοιχώματά του, περιορίζοντας τις εκκρίσεις των οξέων. Η γλυκόριζα είναι ήπιο υπακτικό. Μειώνει τα επίπεδα των οξέων του στομάχου, ανακουφίζοντας έτσι από τις καούρες. Έχει σημαντική ικανότητα να θεραπεύει τα έλκη του στομάχου , επειδή επικαλύπτει με προστατευτική γέλη τα τοιχώματα. Διευκολύνει επίσης τις κινήσεις του παχέος εντέρου. Αυξάνει τη ροή τnς χολής και μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα.

Η γλυκόριζα είναι μαλακτικό, εμετικό και με ήπια χαλαρωτική δράση. Περιέχει (όπως και το φασκόμηλο) ουσίες που μοιάζουν με οιστρογόνα. Στην κινέζικη ιατρική το βότανο αυτό έχει το παρατσούκλι «ο συμφιλιωτής», γιατί μπορεί να συνδυαστεί με όλα τα υπόλοιπα βότανα. Αυξάνει τις θεραπευτικές ιδιότητες των υπόλοιπων βοτάνων και μειώνει την πικρή γεύση μερικών από αυτά.

Ο χυμός από τις ρίζες δίνει την εμπορική γλυκόριζα. Χρησιμοποιείται για την κάλυψη της δυσάρεστης γεύσης άλλων φαρμάκων ή για τn δική της κατευναστική επίδραση στον επίμονο βήχα. Η αποξηραμένη ρίζα, αφού αφαιρεθεί ο πικρός φλοιός της, συστήνεται για κρυολογήματα, ερεθισμένο λαιμό και βρογχικό κατάρρου.   

Η καραμέλα γλυκόριζας σε Αγγλία και Ολλανδία  είναι μία από τις πιο δημοφιλείς μορφές ζαχαρωτών, με λίγες να περιέχουν γλυκάνισο, ενώ κυρίως περιέχουν δυόσμο, μέντα, δάφνη ή χλωριούχο αμμώνιο. Η πιο δημοφιλής γλυκόριζα στην Ολλανδία είναι γνωστή ως Zoute drop (αλμυρή γλυκόριζα), περιέχει πραγματικά πολύ λίγο αλάτι, δηλαδή χλωριούχο νάτριο. 

Η αλμυρή γεύση της είναι πιθανόν να οφείλεται στο χλωριούχο αμμώνιο και στην γλυκυριζίνη. Τα αλμυρά γλυκά είναι διαδεδομένα κυρίως στις σκανδιναβικές χώρες.

Χρησιμοποιείται ως αρωματική ουσία στον καπνό, σε τσιγάρα. Η γλυκόριζα προσθέτει στα προϊόντα καπνού μια φυσική γλυκύτητα και μια ξεχωριστή γεύση που συνδυάζεται εύκολα με τα φυσικά και τεχνητά αρωματικά συστατικά που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία καπνού. Καταστέλλει τη σκληρότητα και δεν είναι ανιχνεύσιμη ως γλυκόριζα από τον καταναλωτή. Επίσης, διευκολύνει την εισπνοή του καπνού, δημιουργώντας βρογχοδιασταλτικά, που ανοίγουν τους πνεύμονες. Το μάσημα του καπνού απαιτεί σημαντικά υψηλότερα επίπεδα από το εκχύλισμα της γλυκόριζας, καθώς η έμφαση στη γλυκιά γεύση, είναι πολύ επιθυμητή.

Μασώντας τις ρίζες βοηθά στην απεξάρτηση από το τσιγάρο.

Η αποξηραμένη ρίζα της γλυκόριζας μπορεί να μασηθεί σαν γλυκό. 

Η μαύρη γλυκόριζα περιέχει περίπου 100 θερμίδες ανά ουγγιά (15 kJ / g). 

Η γλυκόριζα χρησιμοποιείται επίσης από τους ζυθοποιούς για να προσθέσει γεύση και χρώμα σε κάποιες κατηγορίες μπύρας, ενώ τα ένζυμα της ρίζας βοηθούν στην σταθεροποιήση του αφρού σε όσες μπίρες παράγονται με αυτήν.

Συνταγές με γλυκόριζα

Ζεστό ρόφημα για: βραχνάδα, κρυολόγημα, για επίμονο βήχα πονεμένο λαιμό και φαρυγγίτιδα

Σκόνη για το έλκος στομάχου, τρία κουταλάκια την μέρα

Σαν κρύο αφέψημα την πίνουν για μελαγχολία και βραχνάδα

Αφέψημα: Σιγόβρασε 30 γρ. γλυκόριζας επί 20 λεπτά σε 2 κούπες νερό. Πάρε τρεις ή τέσσερις φορές τη μέρα από 1/4 της κούπας. Μπορείς να προσθέσεις την ίδια ποσότητα και σε άλλου είδους τσάι ή αφέψημα.

Χαλαρωτικό: 1 κουταλάκι του τσαγιού σκόνη γλυκόριζας αναμειγμένη με ζάχαρη.

Γλυκόριζα για τη γαστρίτιδα και τα προβλήματα με το στομάχι:  Για να το παρασκευάσετε, θα αναμείξετε σε 1/2 λίτρο βραστό νερό μία κουταλιά της σούπας γλυκόριζα σε μορφή σκόνης, θα την αφήσετε για 10 λεπτά και ύστερα θα τη σουρώσετε. Πίνετε αυτό το τσάι κρύο, 2-3 φορές τη μέρα πριν από τα γεύματα.

Για τη ρύθμιση πεπτικών προβλημάτων μάσησε την αποξηραμένη ρίζα.

 

ΠΡΟΣΟΧΗ

Πριν χρησιμοποιήσουμε κάποιο βότανο πρέπει να ενημερώσουμε τον γιατρό μας για αυτό πηγαίνοντας του μια λίστα με τα φάρμακα που παίρνουμε και λέγοντας τους τον λόγο που θέλουμε να πάρουμε. Η κατάχρηση προκαλεί αδυναμία στο μυϊκό σύστημα και πονοκεφάλους, είναι τοξική στο συκώτι, ρίχνει την τεστοστερόνη, κάνει κατακράτηση υγρών, πόνο στην κοιλιά. Μερικοί άνθρωποι που έτρωγαν τακτικά και σε μεγάλη ποσότητα γλυκόριζα απέκτησαν αυξημένη πίεση, πονοκεφάλους και μυϊκή αδυναμία. Δεν πρέπει να λαμβάνεται μαζί με διουρητικά, φάρμακα για την καρδιά, το σάκχαρο, μυοχαλαρωτικά, κορτικοστεροειδή, χάπια που επιδρούν στη σεροτονίνη, αντισυλληπτικά, αντιπηκτικά, λίθιο, ιντερφερόνη.  Γι' αυτό έχει καταγραφεί στον κατάλογο της αμερικανικής Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων για να μελετηθεί αν είναι ασφαλής η χρήση της.

Από το medlabgr