Η επίλυση των ελληνοτουρκικών σχέσεων διά της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προβάλλει ως η μόνη ρεαλιστική λύση στον ελληνικό δημόσιο λόγο. Υπάρχει όμως ένα σοβαρό πρόβλημα. Η Τουρκία έχει θέσει κατά καιρούς μία πλειάδα θεμάτων τα οποία παρατίθενται χρονολογικά:
• Καθεστώς αποστρατιωτικοποιήσεως των ανατολικών νησιών του Αιγαίου (1964-1974).
• Οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου (1974).
• Ορια του
FIR Αθηνών (1974).
• Μη επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων πέραν του σημερινού ορίου των 6 ν. μιλίων (1974) που συνδέεται με την απειλή χρήσεως βίας - casus belli (1974) σε περίπτωση που η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα αλλά και με τον ορισμό συγκεκριμένων θαλάσσιων περασμάτων στο Αιγαίο, από τα πολλά που υπάρχουν, ως «διεθνών στενών» ναυσιπλοΐας (1982).
• Εύρος εναερίου χώρου 10 ν. μιλίων εν σχέσει προς χωρικά ύδατα 6 ν. μιλίων (1975).
• Ορια της Ζώνης Ερευνας και Διασώσεως-SAR στο Αιγαίο (1980).
• Οι λεγόμενες «γκρίζες ζώνες» κυριαρχίας απροσδιόριστου αριθμού ελληνικών νησιών στο Αιγαίο και πέριξ της Κρήτης (1996).
• Μη αναγνώριση υφαλοκρηπίδας στα νησιά του συμπλέγματος του Καστελλόριζου (2012).
• Μη αναγνώριση υφαλοκρηπίδας σε Ρόδο, Κάρπαθο, Κάσο και Κρήτη (2019).
Το ερώτημα είναι τι ακριβώς από τα παραπάνω θέματα θα καταλήξει στη Χάγη προς επίλυση; Θα μπορούσαν να παραπεμφθούν συλλήβδην όλα στο Διεθνές Δικαστήριο; Η απάντηση είναι αρνητική.
Η Ελλάδα με δήλωσή της από το 1994 (που επαναλήφθηκε αναδιατυπωμένη το 2015) έχει εξαιρέσει από την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου τη στρατιωτικοποίηση των ανατολικών νησιών του Αιγαίου. Είναι ένα θέμα για το οποίο δεν μπορούν να υπάρξουν δεύτερες σκέψεις. Η παρουσία στρατού στα ανατολικά νησιά του Αιγαίου συνδέεται με την αυτονόητη ανάγκη προστασίας τους από έναν γείτονα που δεν έχει πρόβλημα, όποτε κρίνει ότι του προσφέρεται η ευκαιρία, να εισβάλει στα εδάφη των διπλανών του κρατών.
Το ίδιο ισχύει και για τις «γκρίζες ζώνες». Από το 1996 οι Τούρκοι κατά καιρούς έχουν αμφισβητήσει την ελληνική κυριαρχία άλλοτε σε 3.000, άλλοτε σε 1.000 και άλλοτε σε 150 νησιά. Την τελευταία δεκαετία μιλούν για 18 νησιά. Είναι δυνατόν να θέσουμε στην κρίση του Δικαστηρίου εάν οι Φούρνοι, οι Οινούσσες, το Αγαθονήσι, η Γαύδος, η Θύμαινα στη Σάμο, η Ψέριμος ή οι Αρκιοί ανήκουν στην Ελλάδα; Ερχεται ο γείτονας στο σπίτι μας και λέει ότι του ανήκει η κουζίνα, το ψυγείο και το κρεβάτι μας. Συζητάμε μαζί του το θέμα και εάν δεν τα βρούμε, πάμε στο δικαστήριο να μας λύσει τη διαφορά; Θέματα ελληνικής κυριαρχίας επί εδαφικών περιοχών είναι εκτός συζητήσεως.
Ως προς το FIR Αθηνών και τη Ζώνη Ερευνας και Διασώσεως-SAR, οι αρμοδιότητες σε αυτές τις περιοχές είναι αποκλειστικώς διοικητικής φύσεως. Αφορούν μόνον την ασφάλεια και διευκόλυνση της διεθνούς αεροπλοΐας και τη διάσωση ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο. Δεν έχουν καμία σχέση με κυριαρχία ή κυριαρχικά δικαιώματα. Η Τουρκία όμως δεν θέτει θέμα ερμηνείας των συμφωνιών που έχουν καθορίσει τις συγκεκριμένες περιοχές. Ζητεί αλλαγή των συμφωνιών. Οπότε εκ των πραγμάτων ούτε και αυτό το θέμα μπορεί να πάρει την άγουσα προς το Δικαστήριο.
Το θέμα του διαφορετικού εύρους χωρικών υδάτων και εναερίου χώρου είναι σοβαρό. Τα νομικά μας επιχειρήματα δεν είναι τόσο ισχυρά, όσο σε άλλους τομείς. Το θέμα, όμως, σχετίζεται άμεσα (και λύνεται…) με την αύξηση του εύρους των ελληνικών χωρικών υδάτων, όπου εκεί έχουμε ατράνταχτα επιχειρήματα που επιβεβαιώνονται και από το διεθνές δίκαιο, συμβατικό και εθιμικό, και από τη διεθνή πρακτική. Πρόκειται για δικαίωμα που ασκείται μονομερώς και αποτελεί το ισχυρό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα. Χρειάζεται όμως εξαιρετικά προσεκτικούς χειρισμούς για να μην απολεσθεί. Ως αντικείμενο δικαστικής κρίσεως θα μπορούσε να είναι μόνον το σύννομο ή μη της αποφάσεως της Τουρκίας να θεωρεί ως casus belli την αύξηση των ελληνικών χωρικών υδάτων, δηλαδή την άσκηση νόμιμου δικαιώματος.
Ετσι καταλήγουμε στη σταθερή από το 1975 και επίσημη ελληνική θέση ότι ουσιαστικά το μοναδικό θέμα προς δικαστική επίλυση είναι αυτό της οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου. Επειδή ο προσδιορισμός του θέματος έγινε σε μία περίοδο κατά την οποία η έννοια της ΑΟΖ ήταν άγνωστη και ούτε είχαν προκύψει τα προβλήματα με το Καστελλόριζο και την Ανατολική Μεσόγειο, θα μπορούσαμε να επαναπροσδιορίσουμε τη διαφορά στο σήμερα ως: οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ας τα έχουμε όλα αυτά υπ’ όψιν την επόμενη φορά που θα ξαναμιλήσουμε για Χάγη.
* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι βουλευτής Α΄ Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία, αν. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου