Την ίδια παράδοση διασώζει και ο Άραβας ιστορικός αλ-Μασούντι, ο οποίος θεωρεί ότι το Άγιο Φως άρχισε να εμφανίζεται γύρω στο 330 μ.Χ.
Αν και ο ναός της Αναστάσεως καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους Πέρσες το 614, η ανακατασκευή του άρχισε πολύ σύντομα μέσα στο καλοκαίρι του έτους αυτού. Το Άγιο Φως, σύμφωνα με το Τυπικό της Μονής Διονυσίου του Αγίου Όρους (1851), τον Κώδικα F12 της Αμβροσιανής Βιβλιοθήκης του Μιλάνου (10ος αι.) και το έργο
«Ομιλία εις το Φως Ιλαρόν» του Μητροπολίτη Ιωάσαφ (14ος αι.) άρχισε να εμφανίζεται και πάλι από το 617 μ.Χ.Ιδιαίτερα σημαντική είναι η μαρτυρία του Επισκόπου Καισαρείας Αρέθα, ο οποίος γεννήθηκε στην Πάτρα, γύρω στο 850. Ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα της ακμής του Βυζαντίου στα χρόνια της Μακεδονικής Δυναστείας. Ο Αρέθας όχι μόνο έγραψε σημαντικά έργα, αλλά είχε μεγάλη συμβολή στη διάσωση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
Σε μια επιστολή του προς τον Εμίρη της Δαμασκού, που γράφτηκε γύρω στο 921, για λογαριασμό του αυτοκράτορα Ρωμανού Α’ αναφέρει σχετικά με το Άγιο Φως: «Αλλά μέχρι και σήμερα, ο άγιος και τίμιος Τάφος Του θαυματουργεί κάθε έτος την ημέρα της Αναστάσεως. Διότι αφού σβήνει κάθε κανδήλα στην Ιερουσαλήμ, εκεί όπου βρίσκεται ο άγιος Τάφος Του, παρασκευάζεται από τους Χριστιανούς μια κανδήλα τυλιγμένη με ύφασμα και κόκκινο μετάξι. Και ενώ ο εμίρης της Ιερουσαλήμ παρίσταται πλησίον του αγίου Τάφου, με την είσοδο να είναι σφραγισμένη απ’ αυτόν και ενώ οι Χριστιανοί βρίσκονται στον Ναό της Αναστάσεως και αναφωνούν Κύριε Ελέησον ξαφνικά εμφανίζεται μια αστραπή και ανάβει η κανδήλα με φως. Και απ’ αυτό το φως λαμβάνουν και ανάβουν και πάλι (τις λυχνίες τους) όλοι οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ».
Η αναφορά του Αρέθα είναι πολύ σημαντική για δύο λόγους. Είναι ο πρώτος που αναφέρει πως κατά τη διάρκεια της τελετής του Αγίου Φωτός ο τάφος του Ιησού παρέμενε άδειος, αφού πρώτα σφραγιζόταν από τον Μουσουλμάνο εμίρη της Ιερουσαλήμ και δεύτερον επειδή είναι ο πρώτος μάρτυρας που αναφέρει ότι το Άγιο Φως κατερχόταν υπό τη μορφή αστραπής.
Ο Άθελσταν (περ. 895-939) ήταν ο πρώτος βασιλιάς που απέκτησε πραγματική εξουσία σε ολόκληρη την Αγγλία. Γύρω στο 930 ίδρυσε τη Μονή του Έξετερ η οποία αφιερώθηκε στη Θεοτόκο. Σ’ αυτή ο Άθελσταν δώρισε θρησκευτικά κειμήλια από το θησαυροφυλάκιο της βασιλικής οικογένειας τα οποία σχετίζονταν με τη ζωή του Ιησού. Ανάμεσά τους, σύμφωνα με τη γραπτή παράδοση της αγγλικής μονής περιλαμβάνονταν ένα τμήμα από το ακάνθινο στεφάνι του Ιησού, ένα τμήμα του Τιμίου Ξύλου, καθώς και η αγία λόγχη με την οποία ο εκατόνταρχος Λογγίνος κέντρισε τα πλευρά του Ιησού πάνω στον Σταυρό.
Ανάμεσα στα υπόλοιπα κειμήλια που δώρισε ο Άθελσταν υπήρχε και μία κανδήλα του Παναγίου Τάφου που είχε ανάψει από το Άγιο Φως. Οι Βίκινγκς το 1003 πυρπόλησαν τον ναό του Έξετερ, ωστόσο τα ιερά κειμήλια μεταφέρθηκαν σε ασφαλές μέρος και διασώθηκαν.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κανδήλα του Αγίου Τάφου. Η σχετική αναφορά στην κανδήλα (νο 11 στη λίστα των κειμηλίων) είναι η εξής: «Η ιερή κανδήλα την οποία άναψε ένας άγγελος του Θεού με ουράνιο φως στον τάφο του Κυρίου μας την παραμονή του Πάσχα». Τα δύο νέα στοιχεία που προκύπτουν από τη λίστα κειμηλίων του Έξετερ είναι ότι στον τάφο του Ιησού έλαμπε ένα ουράνιο φως και ότι η κανδήλα άναβε από έναν άγγελο. Αυτό περιγράφεται από τον Γάλλο μοναχό Βερνάρδο (867) και στα Pontificals (Αρχιερατικά) του Πουατιέ και του Παρισιού (800 μ.Χ.).
Ο Άραβας ιστορικός αλ-Μασούντι το 940 μ.Χ. γράφει: «Η Ελένη (Αγία) έχτισε στην Αιλία (Ιερουσαλήμ) τον ναό που σήμερα είναι γνωστός ως Ναός της Αναστάσεως και από εκείνο τον καιρό η φωτιά εμφανίζεται σ’ αυτόν (τον ναό) κάθε Μεγάλο Σάββατο, παραμονή του Πάσχα». Ο αλ-Μασούντι επιβεβαιώνει τη μαρτυρία του Αρμένιου ιστορικού Κιρακού Γκαντζάκετσι, ότι η πρώτη φορά που έγινε το θαύμα με το Άγιο Φως ήταν γύρω στο 330 μ.Χ.
Ο πρώτος που αναφέρεται στην «ακαΐα» του Αγίου Φωτός, στην ιδιότητά του δηλαδή να μην καίει ή να μην καίγεται, τα πρώτα δευτερόλεπτα μετά την αφή του είναι ο Άραβας νομοδιδάσκαλος Ιμπν αλ-Κας (940 μ.Χ.): «Η φλόγα της αναμμένης λαμπάδας δεν καίει. Τη δίνει (ενν. ο σουλτάνος) στον ιμάμη που τη μεταφέρει και ανάβει τις λυχνίες του τεμένους. Όταν αυτή η λαμπάδα περνάει σε τρία χέρια τότε καίει και μετατρέπεται σε φλόγα…».
Ο Χάρης Σαρκλακίδης παραθέτει δεκάδες ακόμα αναφορές για το Άγιο Φως. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αναφορά του στον Σαλαντίν, σουλτάνο της Αιγύπτου και της Συρίας, η αυτοκρατορία του οποίου εκτεινόταν από τον Νείλο ως τον Ευφράτη. Γεννήθηκε από Κούρδους γονείς στο Βόρειο Ιράκ το 1138. Το 1187 ο μουσουλμανικός στρατός του Σαλαντίν εισήλθε στην Ιερουσαλήμ, μετά από 88 χρόνια κατοχής της από τους Φράγκους. Ο Σαλαντίν απέδωσε τον Πανάγιο Τάφο και τον Γολγοθά στους Έλληνες. Σ’ αυτή την απόφασή του συνέβαλε και η συμμαχία του με τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ισαάκιο Άγγελο. Το διάταγμα του Σαλαντίν έχει ως εξής:
«… Από τώρα προστάζω ο Πατριάρχης των Ρωμαίων (Ελλήνων) τον οποίο έχει εδώ η Ιερουσαλήμ να ορίζει όλα τα γένη των Χριστιανών… Τον Καμαμέ (ναό της Αναστάσεως) αυτός να τον ορίζει και στον λεγόμενο τάφο του Ιησού αυτός να εισέρχεται και να λαμβάνει το φως από εκεί και να το δίνει σε όλους τους Χριστιανούς».
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1100 όταν οι Σταυροφόροι κατείχαν για πρώτη φορά τον ναό της Ανάστασης, το Άγιο Φως δεν κατέβηκε. Οι Λατίνοι θορυβήθηκαν. Οι ιερείς ζήτησαν από τους Σταυροφόρους να εξομολογηθούν τα αμαρτήματα τους και τελικά το Άγιο Φως εμφανίστηκε ενώ έπεφτε η νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου. Ο Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός ήταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 1347 ως το 1354. Το 1355 παραιτήθηκε και έγινε μοναχός στη Μονή Μαγγάνων της Κωνσταντινούπολης. Εκεί, το 1360, έγραψε την Γ’ Απολογία του κατά των Μουσουλμάνων στην οποία αναφέρεται και στο Άγιο Φως: «Τον καιρό κατά τον οποίο ψάλλουν οι εκεί (στον Πανάγιο Τάφο) παριστάμενοι Χριστιανοί τον ύμνο της Αναστάσεως του Χριστού κατέρχεται ένα φως από ψηλά που ανάβει τις τρεις λαμπάδες, οι οποίες βρίσκονται στον τάφο του Χριστού ενώπιον του εκεί παρευρισκομένου κυβερνήτη των Μουσουλμάνων».
Τέλος, ένα ακόμα συγκλονιστικό γεγονός συνέβη το έτος 1579. Οι Τούρκοι κυβερνήτες της Ιερουσαλήμ απαγόρευσαν στον Πατριάρχη Σωφρόνιο Δ’ που διένυε το πρώτο έτος της πατριαρχίας του και τους Ορθόδοξους πιστούς να πλησιάσουν τον ναό της Αναστάσεως. Ο Σωφρόνιος στεκόταν προσευχόμενος στο αριστερό μέρος της πύλης του ναού, κοντά σε έναν κίονα. Ξαφνικά, το απόγευμα, λίγο πριν νυχτώσει, ο κίονας σχίστηκε, άνοιξε και το Άγιο Φως ξεπήδησε από το εσωτερικό του. Ο Πατριάρχης άναψε αμέσως τη λαμπάδα του και το μοίρασε στους πιστούς.
Σε ελάχιστα λεπτά, η ιερή φλόγα εξαπλώθηκε σε όλους τους πιστούς και το προαύλιο φωτίστηκε. Οι έκπληκτοι Τούρκοι φρουροί άνοιξαν τότε τις πύλες του ναού και ο Πατριάρχης με τους πιστούς κατευθύνθηκαν προς τον Άγιο Τάφο. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί και το 617 όταν το Άγιο Φως κατήλθε χωρίς να έχει προηγηθεί η καθιερωμένη τελετή. Ήταν βράδυ και οι πιστοί έψελναν τον Ύμνο «Φως Ιλαρόν».
Οι αμφισβητήσεις
Εκτός όμως από όσους θεωρούν ότι η προέλευση του Αγίου Φωτός είναι θαυματουργική υπάρχουν και άλλοι που δεν ενστερνίζονται κάτι τέτοιο. Ένας από αυτούς ήταν ο Μουσουλμάνος συγγραφέας και φιλόσοφος αλ-Τζαχίζ ο οποίος στο εγκυκλοπαιδικό του έργο «Kitab al-hayawan» («Βιβλίο περί των Ζώων») που γράφτηκε γύρω στο 848 μ.Χ. χαρακτηρίζει τους Χριστιανούς «αδύναμους και ανόητους» που πιστεύουν σ’ ένα τέτοιο θαύμα.
Γράφει σχετικά: «Οι φύλακες των τέμπλων δεν έχουν σταματήσει να δημιουργούν απάτες για τον λαό όπως και οι μοναχοί με τις δάδες στον ναό της Αναστάσεως της Ιερουσαλήμ, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι το λάδι μέσα στις κανδήλες ανάβει χωρίς φωτιά τη νύχτα, κατά τη διάρκεια μιας από τις γιορτές τους». Οι περισσότεροι αμφισβητίες είναι Μουσουλμάνοι, Δυτικοευρωπαίοι και Ορθόδοξοι σκεπτικιστές, όπως ο Νικηφόρος Θεοτόκης.
Ο Αδαμάντιος Κοραής είναι ένας ακόμα από αυτούς. Όμως τα γραφόμενά του διαψεύδονται από τεκμηριωμένα ιστορικά γεγονότα. Γράφει: «Μην πιστεύετε όσα λέγουν περί του αγίου φωτός… Το άγιον φως είναι πλάσμα ασεβές και αναίσχυντο πλάσμα λατίνων μοναχών και φραγκοπατερικών γέννημα… Μηχανουργήματα λαοπλάνων ιερέων τα εξ ουρανού ψευδοκαταίβατα φώτα… όνειδος και αίσχος στρατηγούμενον από θρασυτάτους θαυματοπλάστας… Μοναχοί, θρασύτατοι γόητες επενόησαν το θαύμα του αγίου φωτός, δια να ενισχύσουν τον ηλίθιον ζήλον των προσκυνητών… Ξεκίνησε τον ένατο αιώνα στα χέρια Δυτικών μοναχών … πέρασε στα χέρια των Ανατολικών την δωδεκάτην εκατονταετηρίδα…».
Ο Κοραής ήταν αποξενωμένος από την Ορθοδοξία και ένθερμος πολέμιος της ησυχαστικής παράδοσης, όπως επισημαίνει ο Ι. Ρωμανίδης στην «Πατερική Θεολογία». Ο επιφανής λόγιος Νικόλαος Λογάδης, Διευθυντής της Μεγάλης του Γένους Σχολής (1821-1835) χαρακτήρισε τα λόγια του Κοραή «βωμολοχήματα δημαγωγικά και μωρολογήματα αγενή». Όλοι οι πολέμιοι του Αγίου Φωτός δημοσιογράφοι, συγγραφείς, ακόμα και κάποιοι κληρικοί, αποφεύγουν να παραθέσουν ιστορικές μαρτυρίες, ιδιαίτερα το γεγονός ότι από τον 8ο ως τον 15ο αιώνα το θαύμα της έλευσης του Αγίου Φωτός εκδηλωνόταν σε έναν άδειο και κλειδωμένο τάφο.
Στα τέλη του 15ου αιώνα το τελετουργικό άλλαξε. Στο εσωτερικό του Αγίου Τάφου έμπαιναν τρεις Αρχιερείς: ένας Έλληνας, ένας Αρμένιος και ένας Αιθίοπας. Η πρώτη μαρτυρία για την αλλαγή αυτή καταγράφεται το 1483 από τον Ελβετό χρονογράφο Felix Fabri.
Τα πειράματα που διαψεύδουν τους αμφισβητίες
Τρία επιστημονικά πειράματα που έγιναν τα τελευταία χρόνια ενισχύουν την άποψη περί θαύματος κατά την έλευση του Αγίου Φωτός. Το πρώτο έγινε από τον Ρώσο πανεπιστημιακό Αντρέι Βολκόφ το 2008. Αυτός, με ένα παλμόμετρο, συνδεδεμένο με ένα λάπτοπ όταν ο Πατριάρχης βρισκόταν στο εσωτερικό του Παναγίου Τάφου κατέγραψε αλλαγή φάσματος ακτινοβολίας εξαιτίας σήματος άγνωστης προέλευσης. Υπήρξε ηλεκτρική εκκένωση χωρίς την παρουσία απαραίτητων συνθηκών για τη δημιουργία της. Σε λίγο, εμφανίστηκε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων με αναμμένη λαμπάδα.
Το Μεγάλο Σάββατο του 2016, ο Ρώσος ιερέας και βιολόγος πατήρ Γεννάδιος Ζάριτσε συμμετείχε στην τελετή του Αγίου Φωτός. Με ένα πυρόμετρο, αμέσως μετά την εμφάνιση του Αγίου Φωτός μέτρησε τη θερμοκρασία της φλόγας της λαμπάδας του, αλλά και των λαμπάδων των διπλανών του. Ήταν 42 βαθμοί Κελσίου. Μετά από 15 λεπτά, η θερμοκρασία εκτοξεύτηκε στους 320 βαθμούς Κελσίου!
Τέλος, ο Giulio Fanti, Ιταλός πανεπιστημιακός, το Μεγάλο Σάββατο του 2019, με μια σειρά από μετρήσεις εντόπισε δεκάδες αστραπές σε συχνότητα 3-10 Hz λίγο πριν την έξοδο του Πατριάρχη από το κουβούκλιο, οι οποίες δεν μπορούσαν να εξηγηθούν επιστημονικά. Όταν έβαλε τη λαμπάδα με το Άγιο Φως κάτω από τα γένια του, αυτά δεν κάηκαν.
Τέλος ένα λινό πανί έμεινε για 30 δευτερόλεπτα, 3 εκατοστά πάνω από δύο κεριά που είχαν ανάψει με αναπτήρα και ένα άλλο όμοιο, 30 δευτερόλεπτα, 3 εκατοστά πάνω από δύο κεριά που είχαν ανάψει από το Άγιο Φως. Το πρώτο κάηκε τελείως, το δεύτερο έπαθε ελάχιστες φθορές…
Από το newsbomb
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου