Μετανθρωπισμός: ὁ νέος πύργος τῆς Βαβέλ;

 Εὐδοξία Αὐγουστίνου, Φιλόλογος - Θεολόγος 

Τίς τελευταῖες δεκαετίες μία νέα φιλοσοφική ἀντίληψη, αὐτή τοῦ Μετανθρω­­πισμοῦ, ἔχει ὑπεισέλθει στό προσκή­νιο. Πρόκειται γιά «ἕνα μετανεωτερικό φιλοσοφικό σύστημα, πού ἑστιάζει στόν ἄνθρωπο καί ἔχει στόχο τή μετάβαση ἀπό τόν Ἄνθρωπο τοῦ Ἀνθρωπισμοῦ στόν Μετάνθρωπο τοῦ Μεταν­­θρω­πι­σμοῦ». Ἡ γνώση σχετικά μέ τόν Μεταν­θρω­πισμό εἶναι ἰδιαίτερα σημαντική, κα­θώς τό ἀντικείμενο αὐτοῦ τοῦ ταχέως ἀ­ναδυόμενου ρεύματος εἶναι ὁ ἄνθρωπος τοῦ 21ου αἰώνα καί ἐπιδίωξή του ἡ διαμόρφωση τῆς ἀνθρωπότητας σέ μιά

με­ταανθρωπότητα.

  Τό κίνημα αὐτό μέ τή σύγχρονη μορ­φή ξεκίνησε τό 1988 ἀπό τόν Max More καί συνεχίζεται ἡ ἀνάπτυξή του μέχρι καί σήμερα. Σταθμό στήν ἱστορία του ἀποτελεῖ ἡ ἵδρυση τῆς Παγκόσμιας Ἕνωσης Ὑπερανθρωπιστῶν (ΠΕΥ) τό 1998. Στήν ἱδρυτική διακήρυξή της ἀναφέρεται καί τό δικαίωμα τῆς εὐημερίας ὅλων τῶν αἰ­σθανόμενων ὄντων ἀκόμα καί τῶν τεχνη­τῶν μορφῶν ὕπαρξης. Ὡς Ὑπερανθρωπισμός συνήθως νοεῖται τό μεταβατι­κό στάδιο τοῦ ἀνθρώπου, μέχρι νά φθάσει στό τελικό, τό ὁποῖο εἶναι ὁ Μετανθρωπισμός.

  Πρόταγμα τοῦ κινήματος ἀποτελεῖ ἡ κατάκτηση τῆς ἀθανασίας καί ὁ ἀποικισμός τοῦ διαστήματος. Ἡ δυνατότητα ἀνθρώπινης ἀθανασίας μπορεῖ νά ἐξασφαλισθεῖ μέσῳ τῆς διεπαφῆς τοῦ ἀν­θρώπινου ἐγκεφάλου μέ ἠλεκτρονικό ὑ­πολογιστή καί μέ τή δημιουργία ἑνός τουλάχιστον ψηφιακοῦ ἀντιγράφου τοῦ ἀνθρώπινου ἑαυτοῦ. Ἔτσι γίνεται λόγος γιά τό σταδιακό πέρασμα τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τή βιολογική ἀνθρωπότητά του στήν ἀμιγῶς τεχνική. Οἱ ὑπερασπιστές αὐτοῦ τοῦ κινήματος θεωροῦν πώς νομοτέλεια τῆς ἐξέλιξης τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά καταστεῖ μηχανή.

  Ὁ ἄνθρωπος θά μπορεῖ νά ἀλλάζει τόν τρόπο πού ὑπάρχει, ἀξιοποιώντας τή βιολογική του ὑποδομή σάν ἕνα ἔδαφος, ἐπάνω στό ὁποῖο θά μπορεῖ νά χτίζει καί νά διαμορφώνει μέ ὅποιον τρόπο θέλει καί ἐπιθυμεῖ νέα χαρακτηριστικά καί ἱκανότητες· νά χρησιμοποιεῖ διαφορετικά ὑλικά ἀκόμη καί ἀπό ἀνόργανη ὕλη καί συστατικά ἀπό τή χλωρίδα καί τήν πανίδα. Μέ αὐτόν τόν τρόπο θά καταργηθοῦν τά ὅρια μεταξύ τῶν εἰδῶν καί τῶν ὑλικῶν τοῦ πλανήτη.

  Ἀντιλαμβανόμαστε, ἑπομένως, ὅτι δέν πρόκειται ἁπλῶς γιά περαιτέρω τεχνολογική ἀνάπτυξη, ἀλλά γιά τή δημιουργία μιᾶς νέας «ἀνθρωπολογίας», μέ ἀπρόβλεπτες συνέπειες στόν ἄνθρωπο καί στήν κοινωνία. Μέ τίς δυνατότητες τῆς τεχνολογίας ἐπιχειρεῖ ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος νά ἀλλάξει καί αὐτή τήν ἴδια τήν ὀντολογία του· νά ἐπέμβει στήν ἀν­θρώπινη φύση, νά τή «διορθώσει», νά τῆς προσδώσει σωματικές καί διανοητικές δυνατότητες πέρα ἀπό τίς φυσικές της ἱκανότητες, νά καταργήσει τά γηρατειά καί τόν θάνατο. Καθοδηγεῖ τήν ἐξέλιξη καί τή μετατρέπει σέ συνειδητό πρόγραμ­μα χειραγώγησης καί ὑπέρβασης τῆς φύσης. Ἔτσι δημιουργεῖται ὁ μετάνθρωπος, ἕνα ἀνθρώπινο ὄν μέ «ὑ­περ­άν­θρωπες» δυνατότητες, σηματοδο­τώ­ντας τό τέλος τοῦ ἀνθρώπου, ὅ­πως τόν γέννησε ἡ φύση.

  Εἶναι ὀφθαλμοφανές ὅτι, ὅταν ἐπικρατήσει ὁ Μετανθρωπισμός, ὁ Ἀνθρω­πι­σμός θά παύσει νά εἶναι ἡ ἐπικρα­τοῦ­σα φιλοσοφία, διότι ὁ ἄνθρωπος θά θεωρεῖται ὡς κάτι πού δέν διαφέρει οὐ­σι­αστικά ἀπό τίς ὑπόλοιπες μορφές ὕ­- ­παρ­ξης. Φαίνεται, μάλιστα, νά τόν ἀκυρώνει, ἐφόσον θεωρεῖ ὅτι οἱ ἀνθρώπινες ἰδιότητες μποροῦν νά μεταφερθοῦν καί στήν ἀνόργανη ὕλη. Μηχανικά συστήματα, τά ὁποῖα θά λειτουργοῦν ὅ­πως ὁ ἀνθρώπινος ἐγκέφαλος, θά μπο­ροῦν νά ἀναπτύξουν τά βασικά χαρακτηριστικά τοῦ ἀν­θρώπινου ὄντος, ὅ­πως ἡ αὐτοσυνειδησία, ἡ ἐλεύθερη βούληση, ἡ βί­ωση συναισθηματικῶν καταστάσεων, διεκδικώντας παράλληλα καί ἀνάλογη ἠθική ἀξιολόγηση.

  Αὐτό τό μετανθρωπιστικό κοινωνικό φαντασιακό κίνημα, βαθιά ριζωμένο στούς κοινωνικούς θεσμούς καί στή σημερινή κουλτούρα τῶν θετικῶν ἐπιστη­μῶν, μοιάζει νά ἔχει γίνει θρησκεία· ἔχει τούς δικούς του ἁγίους τόπους, ὅπως τό Silicon Valley ἤ τό ἐργαστήριο τῆς Google,  τούς δικούς του ἁγίους, ὅπως τόν Aubrey De Grey ἤ τόν Ray Kurzweil, οἱ ὁποῖοι ἐργάζονται ἐπιμελῶς χάριν τοῦ μετανθρώπου, τούς ὁραματικούς προ­φῆ­τες του, ὅπως τή Νατάσα Vita-More καί τόν Max More, τούς ἀρχιερεῖς του, ὅ­πως τόν Elon Musk. Ἀπό τούς προ­φῆτες καί σοφούς τῆς ἐπιστήμης καί τῆς ἐπι­στη­μονικῆς φαντασίας καλλιεργεῖται στόν κόσμο μία μεσσιακή προσδοκία, ὅτι σύντομα θά λυτρωθοῦν ἀπό τή μετανεωτερική τους δυστυχία μέσῳ μιᾶς φιλάνθρωπης, ἀπρόσωπης ὑπερνοημοσύνης, ἡ ὁποία θά ἀναπτύξει ραγδαῖα τή βιοτεχνολογική βελτίωση μέχρι τό σημεῖο ἀκό­μη καί τῆς λεγόμενης «ἀθανασίας».

Στήν πραγματικότητα, οἱ σημερινοί μετανθρωπιστές δέν εἶναι κάτι καινούργιο. Ἁπλῶς προσπαθοῦν νά χτίσουν ἕναν νέο πύργο τῆς Βαβέλ, νά φτάσουν «ἕως τοῦ οὐρανοῦ» καί ἔτσι νά ἐξασφαλίσουν «ἑαυτοῖς ὄνομα» (Γέ 11,4). Ἐκεῖ­νοι, οἱ παλιοί, χρησιμοποιοῦσαν τήν τεχνολογία τῆς ἐποχῆς τους, πλίνθους καί λάσπη, ἐνῶ οἱ νέοι ἐπίδοξοι τοῦ πύργου τῆς Βα­βέλ χρησιμοποιοῦν τήν τεχνητή νοημοσύνη, τή γενετική μηχανική καί ἄλ­λες σύγ­χρονες τεχνολογίες. Τί ἄλλο ἐπιχειρεῖ ὁ Μετανθρωπισμός στίς μέρες μας παρά νά πραγματοποιήσει -μέ τίς δυνατότητες τῆς τεχνολογίας- τό ἀρχέγονο δαιμονικό ψέμα τῆς αὐτοθέωσης, τό «ἔσεσθε ὡς θεοί» (Γέ 3,5); Μεθυσμένος ἀπό τίς «ἐπιτυχίες» του καί ἀφιονισμένος ἀπό τά ἔρ­γα τῶν χειρῶν του, βαυ­κα­λί­ζεται ὅτι εἶναι πιά «θεός»! «Βα­βαὶ τῆς ὕβρεως!» μέ ὅλα τά συμπαρομαρτοῦντα!

  Δέν χρειάζεται ἰδιαίτερη σοφία, γιά νά διαπιστώσει κανείς ὅτι τό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας φαντάζει ὄχι ἁ­πλῶς ζοφερό, ἀλλά ἐφιαλτι­κό! Θά τό καθορίσουν δύο βα­­σικοί παράγοντες: ἡ αὐτοματοποίηση ὅλων τῶν ἀν­θρώ­­­πινων δραστηριοτήτων καί ἡ ρομποτοποίηση τοῦ ἀν­θρώπου. Ἀσφαλῶς ὁ Μετανθρωπισμός εἶναι ἡ φυσι­κή ἐ­ξέ­λιξη τοῦ εὐρω­παϊκοῦ Διαφωτισμοῦ, τοῦ ἄθεου Οὐ­μανισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τήν πρώτη ἀπόπειρα αὐτονόμησης τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό. Προφανῶς ἀ­ποτελεῖ τήν ὁλοκλήρωση, τόν θρί­αμβο τοῦ ἄθεου Οὐ­μανι­σμοῦ, τόν κήρυκα τοῦ δεύτερου «θανάτου τοῦ Θε­οῦ» καί δυστυχῶς τήν ἀπο-ανθρωποποίηση τοῦ ἀνθρώ­που. Ἔρχονται οἱ μηχανές νά πάρουν τή θέση τοῦ Θε­οῦ καί τοῦ ἀν­θρώπου.

  

Τίθεται τό ἐρώτημα: Ποιά θά εἶναι ἡ στάση μας μπροστά στή νέα αὐτή ζοφε­ρή κοινωνική πραγματικότητα; Ἔ­­χουμε τή συναίσθηση ὅτι αὐ­τή ἡ μορφή τοῦ σύγχρονου κόσμου τῆς ἀπανθρωπιᾶς δέν ἔχει καμία σχέση μέ τή χριστιανική μας πίστη;

Από το aktines