Παμούκαλε, το "Κάστρο από Βαμβάκι" της Τουρκίας

Τα ιαματικά νερά του Παμούκαλε είναι μόνο η αρχή των θαυμάτων που έχει να προσφέρει αυτός ο ιστορικός χώρος.

Στην γραφική νοτιοδυτική επαρχεία Ντενιζλί της Τουρκίας, βρίσκεται στο εσωτερικό της απόκρημνης κοιλάδας του Μαιάνδρου, υπάρχουν μερικοί λόφοι γεμάτοι από λευκά πέτρινα σκαλοπάτια και έναν μύθο 2.000 χρόνων. Πρόκειται για το Παμούκαλε, που σημαίνει "Κάστρο από Βαμβάκι".

Τριακόσια μέτρα κάτω από την επιφάνεια του ανατολικού οροπεδίου, σε περιστρεφόμενες υπόγειες σπηλιές, αφρίζει νερό με φορτίο ορυκτών. Μέχρι εκεί κάτω, η γη είναι θερμή. Αυτό το εξασφαλίζει η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην περιοχή. Το ζεστό νερό, αφρισμένο, βγαίνει από τα σπήλαια μέχρι πάνω τους βράχους, που έχουν θέα τις πεδιάδες της νοτιοδυτικής Τουρκίας. Εκεί, συλλέγεται σε 17 θερμές πισίνες, φέρνοντας μαζί του τη θερμότητα του εσωτερικού απ' όπου βγαίνει. Οι θερμοκρασία των πισινών είναι κάπου μεταξύ 35 βαθμών Κελσίου μέχρι και σε σημείο βρασμού.

Δεν είμαι όμως μόνο η θερμότητα που μεταφέρει το νερό. Περιέχει επίσης ένα μείγμα -μεταλλικών στοιχείων- από διττανθρακικό, κολλοειδή σίδηρο και, κυρίως, ανθρακικό ασβέστιο.

Το ανθρακικό ασβέστιο έχει αλλάξει τη μορφή του τοπίου. Καθώς η θερμότητα και το διοξείδιο του άνθρακα ανεβαίνουν από τις πισίνες, το νερό αφήνει πίσω εναποθέσεις ανθρακικού ασβεστίου που σκληραίνουν, πρώτα σαν ζελέ και έπειτα σε μια παράξενη, λευκή πέτρα που ονομάζεται τραβερτίνη. Η λαμπερή τραβερτίνη καλύπτει κάθε ίντσα του τοπίου, το οποίο είναι ορατό από τις πεδιάδες που απέχουν περισσότερο από δέκα μίλια. Αυτή είναι που έδωσε και το όνομά τους στα περίφημα ιαματικά λουτρά της Τουρκίας το όνομα, Παμούκαλε (Pamukkale), δηλαδή "κάστρο από βαμβάκι".

Για πολλούς που επισκέπτονται τις πηγές είναι το "όγδοο θαύμα του κόσμου".

Πολύ πριν γίνει το Παμούκαλε, ήταν η Ιεράπολις, μια ιερή πόλη. Οι πισίνες περιβάλλονται από αρχαιοελληνικά ερείπια που χρονολογούνται περισσότερα από 2.000 χρόνια πριν. Στα ερείπια αυτής της πόλης βρίσκονται κρυμμένοι ψίθυροι από παράξενες, αμαρτωλές ιστορίες.

Οι ιστορίες

Η περιοχή ακροβατούσε πάντα μεταξύ των μύθων.

Ορισμένες από τις ιστορίες που αναφέρονται για τις πηγές είναι ευφάνταστες. Όπως η ιστορία των γιγάντων που έπλεναν τα ρούχα τους στις πισίνες, μέχρι που μια μέρα εξαφανίστηκαν, αφήνοντας το βαμβάκι τους να στεγνώσει για πάντα στον ήλιο.
Άλλοι αναφέρουν μια ιστορία, παρόμοια με της Σταχτοπούτας. Ένα φτωχό, απλό κορίτσι έπεσε στις πισίνες να πνιγεί και τότε ανακάλυψε ότι τα ζεστά νερά την είχαν κάνει όμορφη. Σώθηκε από έναν περαστικό άρχοντα, ο οποίος την παντρεύτηκε αμέσως και από τότε, έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.

Η ιστορία της προέρχεται από μια συνεχιζόμενη μέχρι και σήμερα μυθολογία. Μέχρι σήμερα, πολλοί από τους ντόπιους ορκίζονται ότι οι πισίνες έχουν θεραπευτικές ιδιότητες και ότι το κολύμπι εκεί, έστω και για λίγο, μπορεί να κάνει θαύματα για κάθε είδους ασθένεια (αν και οι επιστήμονες παραμένουν σκεπτικοί).
Όμως, ίσως πιο παράξενη ιστορία είναι μια που διαδραματίστηκε πριν από 2.000 χρόνια, όταν οι ευνούχοι ιερείς της πόλης, ανακάλυψαν μια μυστηριώδη σπηλιά κάτω από τις πισίνες του Παμούκαλε.

Το σπήλαιο ήταν ασαφές, καλυμμένο συνεχώς από ομίχλη, τόσο παχιά που ήταν σχεδόν αδύνατο να βρει κανείς το δάπεδο. Όποιο ζώο έφερναν οι ιερείς εκεί, πέθανε επί τόπου.

Οι ιερείς που επέζησαν από ένα ταξίδι μέσα στο σπήλαιο, σκέφτηκαν ότι πρέπει να είναι το στόμιο της εισόδου στον Κάτω Κόσμο και ότι, ως εκπρόσωποι των θεών, τους είχε χορηγηθεί θεϊκή προστασία. Αμέσως, έστησαν μια παράσταση. Πήγαιναν στο σπήλαιο -που το ονόμασαν Πλουτώνιο, από τον Πλούτωνα, τον θεό του Κάτω Κόσμου- ταύρους. Τα ζώα έπεφταν κάτω νεκρά, ενώ οι ιερείς έβγαιναν άθικτοι για να δεχτούν τις επευφημίες του κόσμου που περιμένει απ' έξω.

Το μυστήριο λύνεται

Η είσοδος στο Πλουτώνιο

Το μυστήριο του Πλουτωνίου επιλύθηκε από τους σύγχρονους αρχαιολόγους, οι οποίοι, αφού είδαν πολλά πουλιά να πέφτουν νεκρά στην είσοδό του, συνειδητοποίησαν ότι έφταιγαν τα πλούσια αποθέματα διοξειδίου του άνθρακα του Παμούκαλε. Η ομίχλη του σπηλαίου ήταν ένδειξη μιας αληθινής πηγής: ως βαρύτερο αέριο, το διοξείδιο του άνθρακα συγκεντρώνεται κοντά στο δάπεδο της σπηλιάς, αφήνοντας από του ένα στρώμα οξυγόνου. Οι ταύροι που έφερναν οι ιερείς στο σπήλαιο είχαν τα κεφάλια τους χαμηλότερα στο έδαφος από τους ανθρώπους.
Ωστόσο, οι ιερείς της Κυβέλης δεν είχαν μείνει και τόσο ανεπηρέαστοι όσο πίστευαν οι μάζες. Ο Έλληνας ιστορικός και γεωγράφος Στράβων επισκέφθηκε το σπήλαιο και παρατήρησε ότι οι ιερείς έπαιρναν μια ενδιαφέρουσα προφύλαξη:

Οι ιερείς, οι οποίοι είναι ευνούχοι, περνούν μέσα χωρίς κάποια συνέπεια, προσεγγίζουν το άνοιγμα, σκύβουν και κατεβαίνουν μέχρι ενός βάθους, αν και κρατούν την ανάσα τους όσο πιο πολύ μπορούν (γιατί μπορούσα να δω στις εκφράσεις τους μια ένδειξη κάποιου είδους ασφυκτικής επίθεσης, όπως και ήταν).

Ερείπια της Ιεράπολις

Το Πλουτώνιο υπέστη αρκετές αλλαγές στο πέρασμα των αιώνων. Στα χρόνια που ακολούθησαν την επίσκεψη του Στράβωνα, μετατράπηκε σε ναό του Απόλλωνα και στη συνέχεια, τον 6ο μ.Χ., χτίστηκε ένας χριστιανικός ναός εκεί. Τελικά, καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς από σεισμούς.

Η αρχαία ιστορία των Θερμών πισινών του Παμούκαλε

Εκτός των σπηλαίων του Παμούκαλε, ενδιαφέρον και μυστήριο έχουν και οι πισίνες.

Εδώ και χιλιετίες, πολύς κόσμος πηγαίνει εκεί για να απολαύσει τα νερά των θερμών πηγών.
Παρόλο που η περιοχή είχε καταληφθεί και οικοδομηθεί από τους Φρύγους ήδη από το 600 π.Χ., η φήμη του ως ιερού τόπου θεραπείας άρχισε να αναπτύσσεται τον 2ο αιώνα π.Χ.. Οι γιατροί πρότειναν στους ασθενείς τους τακτικά λουτρά στις πισίνες και χιλιάδες προσκυνητές, πολλοί με ανάατες ασθένειες, ταξίδευαν εκεί ψάχνοντας θεραπεία. Όσοι δεν τα κατάφεραν είναι ακόμα εκεί και βρίσκονται στη νεκρόπολη της Ιεράπολις, ένα τεράστιο νεκροταφείο λίγο έξω από τα τείχη της παλιάς πόλης.

Ένας τάφος στη νεκρόπολη της Ιεράπολις

Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει περισσότερους από 1.200 τάφους.
Αυτή ήταν η φήμη των πισινών που έφτιαξαν ακόμη και Ρωμαίους αυτοκράτορες, συμπεριλαμβανομένου του Αδριανού στις 129 π.Χ. Ήταν για την επίσκεψή του ότι χτίστηκε το μεγάλο αμφιθέατρο, ένα τεράστιο καλλιτεχνικό αφιέρωμα που καθόρισε ένα εκπληκτικό 15.000 ανάμεσα σε όμορφες ζωφόρους και στήλες με θέμα τον Διονύσιο, τον θεό του κρασιού και της γονιμότητας.
Ήταν τέτοια η φήμη των πισινών πήγαιναν ακόμη και Ρωμαίοι αυτοκράτορες, συμπεριλαμβανομένου του Αδριανού το 129 π.Χ.. Προς τιμή μιας επίσκεψής του χτίστηκε το μεγάλο αμφιθέατρο της περιοχής, ένα τεράστιο καλλιτεχνικό αφιέρωμα με 15.000 όμορφες ζωφόρους και στήλες με θέμα τον Διονύσιο. Η επίσκεψη του Ρωμαίου αυτοκράτορα Καρακάλλα οδήγησε σε μια χρυσή εποχή για την Ιεράπολις, καθώς ο πληθυσμός της αυξήθηκε στους 100.000 κατοίκους και εξαπλώθηκε. Κατασκευάστηκαν νέα κτίρια, όπως ένα γυμναστήριο, ναοί και λουτρά -για όσους ήταν πρόθυμοι να μην πάνε στις πισίνες.

Το μεγάλο αμφιθέατρο

Όμως, ο χρόνος τελικά νίκησε, και η Ιεράπολις άλλαξε. Τον 3ο και 4ο αιώνα έφθασαν εκεί οι πρώτοι Χριστιανοί, οι οποίοι έκλεισαν ή χρησιμοποίησαν για άλλο σκοπό τους ναούς της πόλης και γέμισαν τα λουτρά της. Στρατοί και σεισμοί κατέστρεψαν την περιοχή στον Μεσαίωνα και, καθώς έφυγαν οι άνθρωποι, η τραβερτίνη κάλυψε ό, τι είχε απομείνει από την ιερή πόλη.

Η Ιεράπολις σήμερα

Τα ερείπια της Ιεράπολις

Σήμερα, στο Παμούκαλε, υπάρχουν τα απομεινάρια της πόλης. Μπορεί κανείς να περπατήσει ανάμεσα στα ερείπια και να δει την παλιά βυζαντινή πύλη της πόλης, να δει τις κατεστραμμένες από τον καιρό τοιχογραφίες του θεάτρου και να περπατήσει στην νεκρόπολη.

Ένας αρχαίος τάφος που έχει καλυφτεί από τραβερτίνη

 
Εκεί που κάποτε ήταν τα λουτρά, σήμερα είναι ένα μουσείο που έχει συγκεντρώσει τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στο χώρο, συμπεριλαμβανομένων περίτεχνων αγαλμάτων και σαρκοφάγων.
Η αρχαία πόλη και το Παμούκαλε αποτελούν μαζί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO από 1988.

από: ati
Από το 3otiko