Γνωρίστε την πιο καταστροφική ιδιοφυΐα στην ιστορία.
Ο Τόμας Μίντγκλεϊ Τζούνιορ δεν είχε ποτέ πρόθεση να βλάψει κανέναν.
Γεννημένος το 1889, ο Μίντγκλεϊ ήταν λαμπρός – χημικός μηχανικός με πάνω από 170 διπλώματα ευρεσιτεχνίας, αγάπη για την ποίηση και τη μουσική και μια γνήσια επιθυμία να λύσει προβλήματα που μάστιζαν την καθημερινή ζωή. Ήθελε να κάνει τον κόσμο καλύτερο. Ασφαλέστερο. Πιο αποτελεσματικό.
Αντίθετα, μπορεί να έβλαψε τη Γη περισσότερο από
οποιονδήποτε άλλον στην ιστορία.Η πρώτη του καταστροφική συμβολή ήρθε το 1921, όταν εργαζόταν για την General Motors για να λύσει ένα απογοητευτικό πρόβλημα: το χτύπημα του κινητήρα. Τα αυτοκίνητα της εποχής έκαναν τρομερούς ήχους κροταλίσματος επειδή τα καύσιμα έκαιγαν ανομοιόμορφα. Οι μηχανικοί είχαν δοκιμάσει τα πάντα για να το διορθώσουν.
Ο Μίντγκλεϊ ανακάλυψε ότι η προσθήκη μιας μικρής ποσότητας ιωδίου μείωσε ελαφρώς το χτύπημα. Αλλά δεν ήταν ικανοποιημένος. Πέρασε έξι ακόμη χρόνια δοκιμάζοντας εκατοντάδες ενώσεις, αναζητώντας την τέλεια λύση. Τελικά, το βρήκε: τετρααιθυλικό μόλυβδο.
Όταν προστέθηκε στη βενζίνη, ο μόλυβδος σταμάτησε εντελώς το χτύπημα του κινητήρα. Τα αυτοκίνητα λειτουργούσαν πιο ομαλά, πιο αποτελεσματικά, πιο δυνατά. Φαινόταν σαν ένα θαυματουργό πρόσθετο.
Η General Motors το διέθεσε στην αγορά ως βενζίνη «αιθυλ» – ένα φιλικό, ακίνδυνο όνομα που απέφευγε προσεκτικά να αναφέρει τον μόλυβδο. Ήξεραν ότι υπήρχαν ανησυχίες. Ακόμα και τη δεκαετία του 1920, οι επιστήμονες καταλάβαιναν ότι ο μόλυβδος ήταν τοξικός.
Αλλά η αυτοκινητοβιομηχανία είχε βρει τη χρυσή της λύση και τίποτα δεν θα την σταματούσε.
Η βενζίνη με μόλυβδο εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Μέχρι τη δεκαετία του 1940, σχεδόν κάθε αυτοκίνητο στη Γη έκαιγε καύσιμο με μόλυβδο. Και με κάθε χιλιόμετρο που διανύθηκε, μικροσκοπικά σωματίδια μολύβδου ψεκάζονταν στην ατμόσφαιρα – συσσωρευόμενα στο έδαφος, το νερό, τον αέρα και τα ανθρώπινα σώματα.
Τα παιδιά που έπαιζαν κοντά σε πολυσύχναστους δρόμους απορροφούσαν μόλυβδο μέσω των πνευμόνων τους. Οι καλλιέργειες μεγάλωναν σε έδαφος μολυσμένο με μόλυβδο. Η βροχή μετέφερε μόλυβδο στις παροχές νερού. Για δεκαετίες, ολόκληρος ο πλανήτης σιγά σιγά δηλητηριαζόταν, με μία δεξαμενή βενζίνης τη φορά.
Η έκθεση σε μόλυβδο προκαλεί εγκεφαλική βλάβη, ειδικά στα παιδιά. Μειώνει το IQ, αυξάνει την επιθετικότητα, βλάπτει τα όργανα και καταστρέφει το νευρικό σύστημα. Οι επιστήμονες εκτιμούν τώρα ότι η έκθεση σε βενζίνη με μόλυβδο επηρέασε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, συμβάλλοντας ενδεχομένως σε αυξημένα ποσοστά εγκληματικότητας, μαθησιακές δυσκολίες και αμέτρητα προβλήματα υγείας.
Ο ίδιος ο Midgley υπέφερε από δηλητηρίαση από μόλυβδο — έπρεπε να πάρει μήνες άδεια από την εργασία του για να αναρρώσει — αλλά υπερασπίστηκε δημόσια την εφεύρεσή του μέχρι τον θάνατό του, επιμένοντας ότι ήταν ασφαλής.
Θα πίστευε κανείς ότι μια περιβαλλοντική καταστροφή θα ήταν αρκετή για μια ζωή.
Αλλά ο Midgley δεν είχε τελειώσει.
Το 1928, έστρεψε την προσοχή του σε ένα άλλο πρόβλημα: την ψύξη. Εκείνη την εποχή, τα ψυγεία και τα κλιματιστικά χρησιμοποιούσαν επικίνδυνες χημικές ουσίες όπως αμμωνία, διοξείδιο του θείου και μεθυλοχλωρίδιο. Αυτές οι ουσίες ήταν τοξικές, εύφλεκτες και περιστασιακά θανατηφόρες. Όταν τα ψυγεία παρουσίαζαν διαρροή, οι άνθρωποι πέθαιναν.
Ο Μίντγκλεϊ είδε μια ευκαιρία να σώσει ζωές.
Ανέπτυξε χλωροφθοράνθρακες—CFC—συγκεκριμένα μια ένωση που ονομάζεται Φρέον. Ήταν επαναστατική. Μη τοξική. Μη εύφλεκτη. Σταθερή. Άοσμη. Για να αποδείξει την ασφάλειά της, ο Μίντγκλεϊ εισέπνευσε με δραματικό τρόπο ατμούς Φρέον σε μια δημόσια εκδήλωση και τη χρησιμοποίησε για να σβήσει ένα κερί, αποδεικνύοντας ότι δεν ήταν ούτε δηλητηριώδες ούτε εύφλεκτο.
Η χημική βιομηχανία γιόρτασε. Το φρέον έγινε στάνταρ σε ψυγεία, κλιματιστικά και αεροζόλ σε όλο τον κόσμο. Για δεκαετίες, τα CFC φαινόταν σαν μια από τις μεγαλύτερες καινοτομίες του 20ού αιώνα.
Στη συνέχεια, στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι επιστήμονες έκαναν μια τρομακτική ανακάλυψη.
Τα CFC δεν διασπώνται στην κατώτερη ατμόσφαιρα. Μεταφέρονται προς τα πάνω, φτάνοντας στη στρατόσφαιρα, όπου η υπεριώδης ακτινοβολία τα διασπά. Όταν διασπώνται, απελευθερώνουν άτομα χλωρίου—και κάθε άτομο χλωρίου καταστρέφει χιλιάδες μόρια όζοντος.
Το στρώμα του όζοντος είναι η ασπίδα της Γης ενάντια στη θανατηφόρα υπεριώδη ακτινοβολία από τον ήλιο. Χωρίς αυτήν, οι ακτίνες UV προκαλούν καρκίνο του δέρματος, καταρράκτη, βλάβη στο ανοσοποιητικό σύστημα και βλάβη στα φυτά και τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Μέχρι τη δεκαετία του 1980, είχε ανοίξει μια τεράστια τρύπα στο στρώμα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική. Οι επιστήμονες την ανίχνευσαν απευθείας στους CFC.
Για άλλη μια φορά, η καλοπροαίρετη εφεύρεση του Midgley είχε δηλητηριάσει ολόκληρο τον πλανήτη.
Το 1987, ο κόσμος ενώθηκε για να υπογράψει το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, απαγορεύοντας τους CFC. Θεωρείται μία από τις πιο επιτυχημένες περιβαλλοντικές συμφωνίες στην ιστορία. Σιγά-σιγά – πολύ αργά – το στρώμα του όζοντος επουλώνεται. Αλλά θα χρειαστεί περίπου μέχρι το 2070 για να ανακάμψει πλήρως από τη ζημιά που προκάλεσε η εφεύρεση του Midgley.
Δύο λαμπρές λύσεις. Δύο παγκόσμιες καταστροφές.
Αλλά η ιστορία του Midgley έχει μια ακόμη τραγική ανατροπή.
Το 1940, σε ηλικία 51 ετών, προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα. Η ασθένεια τον άφησε σοβαρά ανάπηρο και μερικώς παράλυτο. Δύσκολα μπορούσε να κινηθεί χωρίς βοήθεια. Για κάποιον που είχε περάσει όλη του τη ζωή εφευρίσκοντας λύσεις σε προβλήματα, αυτός ο νέος περιορισμός ήταν αφόρητος.
Έτσι έκανε αυτό που έκανε πάντα: εφηύρε την διέξοδο.
Ο Μίντγκλεϊ σχεδίασε ένα περίτεχνο σύστημα από σχοινιά και τροχαλίες προσαρτημένα στο κρεβάτι του, επιτρέποντάς του να σηκώνεται και να επανατοποθετείται χωρίς βοήθεια. Ήταν έξυπνο. Μηχανικό. Ευφυές.
Στις 2 Νοεμβρίου 1944, ο Τόμας Μίντγκλεϊ Τζούνιορ μπλέχτηκε στην ίδια του την εφεύρεση. Τα σχοινιά τυλίχτηκαν γύρω από τον λαιμό του. Πέθανε από στραγγαλισμό, σκοτωμένος από την ίδια συσκευή που είχε δημιουργήσει για να βοηθήσει τον εαυτό του. Η ειρωνεία είναι σχεδόν πολύ τέλεια, πολύ σκοτεινή για να την πιστέψει κανείς. Ο άνθρωπος του οποίου οι εφευρέσεις δηλητηρίασαν ακούσια ολόκληρο τον πλανήτη τελικά σκοτώθηκε από την ίδια του την εξυπνάδα.
Οι ιστορικοί εξακολουθούν να συζητούν αν ο θάνατός του ήταν ατύχημα ή αυτοκτονία. Κάποιοι πιστεύουν ότι το βάρος της κληρονομιάς του – η αυξανόμενη επίγνωση των κινδύνων της μολυβδούχου βενζίνης – μπορεί να τον στοίχειωνε. Άλλοι πιστεύουν ότι ήταν απλώς μια τραγική μηχανική βλάβη.
Δεν θα μάθουμε ποτέ.
Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ο Thomas Midgley Jr. δεν ήταν κακός. Δεν προσπαθούσε να καταστρέψει το περιβάλλον ή να βλάψει την ανθρωπότητα. Ήταν ένας λαμπρός μηχανικός που πίστευε πραγματικά ότι έκανε τον κόσμο καλύτερο.
Αλλά η ιστορία του είναι μια έντονη υπενθύμιση ότι η νοημοσύνη χωρίς διορατικότητα μπορεί να είναι καταστροφική. Ότι οι καλές προθέσεις δεν εγγυώνται καλά αποτελέσματα. Ότι μερικές φορές οι πιο επικίνδυνοι άνθρωποι είναι αυτοί που δεν αμφισβητούν ποτέ αν πρέπει να κάνουν κάτι, μόνο αν μπορούν.
Ο περιβαλλοντικός ιστορικός J.R. McNeill αποκάλεσε τον Midgley «τον έναν οργανισμό στην ιστορία της Γης που έκανε περισσότερη ζημιά στην ατμόσφαιρα από οποιονδήποτε άλλο».
Σκεφτείτε το αυτό για μια στιγμή. Περισσότερο από οποιοδήποτε εργοστάσιο. Περισσότερο από οποιαδήποτε εταιρεία. Περισσότερο από οποιονδήποτε πόλεμο ή φυσική καταστροφή.
Ένας άνθρωπος. Δύο εφευρέσεις. Δεκαετίες παγκόσμιων συνεπειών.
Η βενζίνη με μόλυβδο τελικά καταργήθηκε σταδιακά στις περισσότερες χώρες μέχρι τη δεκαετία του 1990, αλλά η κληρονομιά της παραμένει. Τα CFC συνεχίζουν να παραμένουν στην ατμόσφαιρα. Η ζημιά που προκάλεσε ο Midgley θα μας ξεπεράσει όλους.
Πέθανε το 1944, μπλεγμένος σε σχοινιά που ο ίδιος σχεδίασε.
Αλλά η πραγματική του κληρονομιά – ο μόλυβδος στο έδαφός μας, η τρύπα στο στρώμα του όζοντος, το μάθημα για τις ακούσιες συνέπειες – που θα διαρκέσει για γενιές.
Προσπάθησε να σώσει τον κόσμο δύο φορές. Αντ’ αυτού, δηλητηρίασε κατά λάθος έναν ολόκληρο πλανήτη. Η ιστορία του είναι μια προειδοποίηση: ακόμη και τα πιο λαμπρά μυαλά μπορούν να αφήσουν τις πιο σκοτεινές κληρονομιές.
Από το ksipnistere
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου