Η αθανασία της ψυχής!..

«Αλλά και η ψυχή του ανθρώπου, η οποία μετέχει του θείου περισσότερο από όλα τα ανθρώπινα στοιχεία, είναι φανερό ότι κυριαρχεί εντός μας, χωρίς να είναι ορατή». Παρά ταύτα, αυτή η αθάνατη, ανώλεθρη και θεϊκή ψυχή του ανθρώπου, ενώ δεν δέχεται εκ φύσεως κανένα κακό εντός της, περιβάλλεται από αναρίθμητα κακά, τα οποία κατά κάποιον τρόπο έχουν προσκολληθεί επάνω της, αλλοιώνοντας την
φυσική της μορφή.

ΕΙΝΑΙ αλήθεια, όιτι η αθανασία της ψυχής είναι το δεύτερο σε σπουδαιότητα θέμα της Σωκρατικής φιλοσοφίας, μετά από εκείνο της εννοίας του Θεού, το οποίο αναπτύξαμε σε ειδικό κεφάλαιο. Επειδή λοιπόν και αυτό το θέμα είναι πολύ μεγάλο, θα αρκεσθούμε να επισημάνουμε τις κυριότερες πτυχές του. Και πρώτ’ απ’ όλα ποια είναι η φύση της ψυχής.

Κατά την πλατωνική αντίληψη, η αρχική κατάσταση του Σύμπαντος ήταν το Χάος, εκτός του οποίου δεν υπήρχε τίποτε. Εντός του Χάους, λοιπόν, δημιουργήθησαν κατ' αρχήν υπό του Θεού οι πρώτες θεϊκές οντότητες, ήτοι οι ψυχές. Ο τρόπος της δημιουργίας των παραμένει άγνωστος και μόνον στα κεφάλαια της «Ψυχολογίας» του Τιμαίου επιχειρεί ο Πλάτων να δώσει σχηματοποιημένη μαθηματική εξήγηση στο μεγάλο αυτό μυστήριο. Επομένως oι ψυχές, ως οι πρώτες δημιουργηθείσες οντότητες και ως εκ τούτου ευρισκόμενες πλησιέστερα παντός άλλου προς την ουσία και την φύση του Θεού, κατέχουν τις δύο αυτές ιδιότητες: Αφ' ενός είναι αρχαιότερες και αφ’ ετέρου θεϊκώτερες από όλα τα άλλα όντα, όπως τονίζει ο Πλάτων:

«Το ένα είναι αυτό που λέγαμε περί της ψυχής, ότι δηλαδή είναι το αρχαιότερο και θεϊκώτερο από όλα τα πράγματα, εις τα οποία η κίνηση, σε συνδυασμό με την γένεση, προμήθευσε αιωνία ύπαρξη».
Οι κοινές γνώσεις μας περί της ψυχής ανάγονται στο γεγονός ότι αποτελεί το ουσιαστικό στοιχείο κάθε ανθρώπινης οντότητας:
«Αλλά και η ψυχή του ανθρώπου, η οποία μετέχει του θείου περισσότερο από όλα τα ανθρώπινα στοιχεία, είναι φανερό ότι κυριαρχεί εντός μας, χωρίς να είναι ορατή».

Παρά ταύτα, αυτή η αθάνατη, ανώλεθρη και θεϊκή ψυχή του ανθρώπου, ενώ δεν δέχεται εκ φύσεως κανένα κακό εντός της, περιβάλλεται από αναρίθμητα κακά, τα οποία κατά κάποιον τρόπο έχουν προσκολληθεί επάνω της, αλλοιώνοντας την φυσική της μορφή.

Ο Πλάτων παρομοιάζει αυτή την κατάσταση με τον θαλάσσιο θεό Γλαύκο, επάνω στον οποίο έχουν κολλήσει με σύμφυση όστρακα, φύκια και χαλίκια, ώστε να μοιάζει περισσότερο με θηρίο, παρά με την πρωταρχική του κατασκευή. Έτσι και η ψυχή, αλλοιωμένη εξωτερικώς από τα σύμφυτα πάθη, κακίες και ελαττώματα του ανθρώπου, εμφανίζεται σαν τερατώδης υπόσταση. Είναι ανάγκη, λοιπόν, να αποκαθαρθεί από όλα τα ξένα προς την φύση της στοιχεία, ώστε να αποκαλυφθεί η αρχική της λαμπρότητα και η συγγένεια της προς το θείον. Τούτο δε μπορεί να επιτευχθεί μόνον δια της φιλοσοφίας.
Όμως οι ψυχές δεν ευρίσκονται μόνον σε ανθρώπινα σώματα. Όλοι οι θεοί είναι οντότητες ομοειδείς προς τις ανθρώπινες ψυχές και αυτοί κυβερνούν όλα τα ουράνια σώματα, ευρισκόμενοι παντού μέσα στο σύμπαν:

«Λοιπόν για όλα τα άστρα και τη σελήνη και τα έτη και τους μήνες και όλες τις εποχές, ποια άλλη εξήγηση θα δώσουμε, παρά αυτή την ίδια, ότι επειδή η ψυχή ή οι ψυχές απεδείχθησαν αίτιες όλων αυτών, και είναι αγαθές έχοντας κάθε αρετή, θα δεχθούμε ότι αυτές είναι θεοί είτε ενυπάρχουσες σε σώματα, τα οποία είναι ζωντανά όντα και διακοσμούν όλον τον ουρανό, είτε οπωσδήποτε αλλιώς; Υπάρχει κανείς ο οποίος, αφού παραδέχεται αυτά, δεν θα δεχθεί ότι τα πάντα είναι πλήρη θεών;»

Με σεβασμό και τιμή

ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΝ. ΣΑΚΚΕΤΟΣ

loading...