Μωρό που έζησε πριν από χιλιάδες χρόνια βρέθηκε σε πηγάδι – Τα δόντια του αποτέλεσαν το «κλειδί» για την αποκάλυψη του μυστηρίου

 Σ’ ένα πηγάδι, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα λείψανα ενός μωρού που έζησε κατά τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού, πριν από  4.000 με 5.000 χρόνια.  

Το στοιχείο που προκαλεί έκπληξη, εκτός από την ίδια την ανακάλυψη, ήταν το γεγονός ότι, παρά την προχωρημένη φθορά των σκελετικών υπολειμμάτων, οι επιστήμονες, κατάφεραν να ανασυνθέσουν τις λεπτομέρειες όχι μόνο για τη σύντομη ζωή του παιδιού και την κατάσταση της υγείας του, αλλά ακόμη και για τη γενεαλογία της

μητέρας του.

Ανασύνθεση της γενεαλογίας μέσα από ελάχιστα ευρήματα δοντιών

Η ανακάλυψη έγινε κοντά στην ιταλική πόλη Φαέντζα στην περιοχή της Ραβέας.  Τα λείψανα του παιδιού, ανακαλύφθηκαν στη διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών που προηγήθηκαν της κατασκευής ενός έργου.

Ο σκελετός του, βρέθηκε σε πολύ άσχημη κατάσταση, με μόλις λίγες μήλες δοντιών και μικρά θραύσματα οστών. Η φθορά των λειψάνων, είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα στην αρχαιολογία, ειδικά στην περίπτωση παιδιών, των οποίων τα οστά, είναι περισσότερο εύθραυστα, εξηγούν οι ερευνητές στην μελέτη τους, η οποία δημοσιεύτηκε στο Journal of Archaeological Science.

Εκ πρώτης όψεως, τα ευρήματα δεν υπόσχονταν την παροχή πλούτου πληροφοριών, ωστόσο η επιστημονική ομάδα με επικεφαλής τους Owen Alexander Higgins και Francesco Fontani, από το πανεπιστήμιο της Μπολόνια, αποφάσισε να αξιοποιήσει έναν συνδυασμό προηγμένων τεχνικών για να εκμαιεύσει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες.

Τα δόντια του παιδιού,  λόγω της φυσικής τους  αντίστασης στη φθορά του χρόνου, αποτέλεσαν το κλειδί για την αποκάλυψη του μυστηρίου. Οι μελετητές, ανέλυσαν δύο δόντια, έναν νεογιλό και έναν μόνιμο τραπεζίτη ο οποίος ήταν υπό ανάπτυξη κατά τη στιγμή του θανάτου του παιδιού.

Μέσω μισκροσκοπικής εξέτασης, οι μελετητές κατάφεραν να μετρήσουν τις “γραμμές ανάπτυξης” στο σμάλτο των δοντιών – όπως συμβαίνει με τους δαχτύλιους στους κορμούς των δέντρων, καταφέρνοντας έτσι, να υπολογίσουν με μεγάλη ακρίβεια, την ηλικία θανάτου του παιδιού: το παιδί πέθανε όταν ήταν περίπου 17 μηνών.

Παρά την περιορισμένη διατήρηση των σκελετικών στοιχείων, ο συνδυασμός των προηγμένων βιοανθρωπολογικών τεχνικών, ανέδειξε το εγγενές πληροφοριακό δυναμικό ακόμη και από τα ελάχιστα ανατομικά του στοιχεία, αναφέρει η έρευνα.

Η περιοχή που γίνονται οι ανασκαφές στις οποίες βρέθηκαν τα λείψανα του μωρού (Πηγή: Ministero dei Beni Culturali – Soprintendenza Archeologia, Belle Arti e Paesaggio per le province di Ravenna, Forlì-Cesena e Rimini).

Δεν βρήκαν σημάδια στρες ή σοβαρής ασθένειας στα δόντια, γεγονός που δείχνει ότι το μωρό και η μητέρα του είχαν σχετικά καλή υγεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τους πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού.

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις ήταν ο προσδιορισμός του φύλου του βρέφους, καθώς τα οστά δεν ήταν επαρκώς διατηρημένα για παραδοσιακή ανάλυση. Οι επιστήμονες εξέτασαν ένα θραύσμα οδοντικής αδαμαντίνης και βρήκαν ένα συγκεκριμένο πεπτίδιο που υπάρχει μόνο στα αρσενικά, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι επρόκειτο για αγόρι.

Μια μυστηριώδης, ασυνήθιστη καταγωγή

Παρόλο που τα θραύσματα των οστών διατηρούσαν ελάχιστο  DNA, οι ερευνητές κατάφεραν να ανακατασκευάσουν σχεδόν πλήρως το μιτοχονδριακό γονιδίωμα του παιδιού (το οποίο κληρονομείται μέσω της μητρικής γραμμής) και ανακάλυψαν ότι το μωρό ανήκε σε μια απλοομάδα που ήταν ασυνήθιστη στην Ιταλία της εποχής του χαλκού. Πρόκειται για την ομάδα V+@72, που σχετίζεται με ομάδες Σαάμι στη βόρεια Ευρώπη και πληθυσμούς κατά μήκος της ακτής της Κανταβρίας στην Ιβηρική Χερσόνησο.

Στη μελέτη της μοριακής εξέλιξης, μία απλοομάδα (αγγλ. haplogroup) είναι μία ομάδα παρόμοιων απλότυπων που μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο με μια ενιαία μεταλλαγή πολυμορφικής νουκλεοτίδας.  Η συγκεκριμένη απλοομάδα, είναι σπάνια στους σύγχρονους Ευρωπαίους και έχει καταγραφεί μόνο σε ένα ακόμη άτομο στην αρχαιότητα, από μία νεκρόπολη της Σαρδηνίας, εξηγούν οι συγγραφείς.

Μάλιστα, η απλοομάδα V έχει εντοπιστεί σε ποσοστό μόλις 4 τοις εκατό των σύγχρονων γηγενών Ευρωπαίων, ενώ η υποομάδα V+@72, είναι ακόμη σπανιότερη.  Είναι ακόμη πιθανόν, η μητρική γενεαλογία του παιδιού, να έχει καταγωγή από πολύ μακρινά μέρη, παρόλο που, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα προκειμένου να επαληθευτεί αυτή η υπόθεση που υποδηλώνει εκτεταμένη κινητικότητα ή μετανάστευση στη διάρκεια χιλιάδων ετών και που αφηγείται την ιστορία των πολιτιστικών συνδέσεων στην προϊστορική Ευρώπη.

Η μελέτη τονίζει την ιδιαίτερη αξία των διεπιστημονικών προσεγγίσεων ώστε να υπερβληθούν τα εμπόδια που θέτουν τα βαριά φθαρμένα ευρήματα, αποκαλύπτοντας πληροφορίες που, σε άλλη περίπτωση θα ήταν απροσπέλαστες, καταλήγουν οι ερευνητές.

 

Το μωρό από τη Φαέντσα δεν είναι πια ένα ξεχασμένο λείψανο, αλλά παράθυρο που κατάφερε ν’ ανοίξει η επιστήμη ώστε να μελετήσει το μακρινό παρελθόν.

Από το enikos