Σαν σήμερα 9 Ιουνίου: Το ξεχασμένο πραξικόπημα στην αρχαία Αθήνα που διέκοψε τη δημοκρατία

Σαν σήμερα, στις 9 Ιουνίου του 411 π.Χ., η δημοκρατική Αθήνα έζησε μια από τις πιο δραματικές ώρες της ιστορίας της. Στη μέση του Πελοποννησιακού Πολέμου, που είχε ήδη φθείρει τη δύναμη και το ηθικό της πόλης, μια ομάδα ολιγαρχικών ανέτρεψε το δημοκρατικό πολίτευμα και εγκατέστησε τη λεγόμενη «Αρχή των Τετρακοσίων».

Η πορεία προς αυτό το γεγονός δεν ήταν τυχαία. Μετά την καταστροφική εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία (415–413 π.Χ.), η πόλη βρέθηκε σε βαθιά οικονομική και

πολιτική κρίση. Οι πλούσιοι κάτοικοι, που έφεραν το βάρος των δαπανών του πολέμου, ένιωθαν ότι η δημοκρατία είχε αποτύχει να προστατεύσει τα συμφέροντά τους. Η αβεβαιότητα και η δυσαρέσκεια οδήγησαν σε κλίμα τρόμου και συνωμοσιών. Από τις μυστικές συγκεντρώσεις μέχρι τις δολοφονίες δημοκρατικών ηγετών, όπως του Ανδροκλή, η πόλη έγινε πεδίο μάχης για την εξουσία.

Η σφαγή των δημοκρατικών και η επικράτηση της τρομοκρατίας ήταν τα εργαλεία με τα οποία οι ολιγαρχικοί κατάφεραν να φέρουν στην Εκκλησία του Δήμου (που συγκλήθηκε τώρα στον Κολωνό και όχι στην Πνύκα) μέτρα για την κατάλυση των συνταγματικών εγγυήσεων, την κατάργηση των μισθών των αξιωματούχων και την αντικατάσταση της Βουλής των 500 από τη «Βουλή των Τετρακοσίων». Οι 400, όπως αποκαλούνταν, συγκεντρώθηκαν από τους πιο πλούσιους και ισχυρούς πολίτες της Αθήνας, με σκοπό να ελέγξουν την πολιτική και να επιβάλουν ένα νέο, ελίτ καθεστώς.

Ωστόσο, το νέο καθεστώς δεν έλαβε την αποδοχή που περίμενε. Οι διαμάχες μεταξύ των ακραίων και των μετριοπαθών ολιγαρχικών, η έλλειψη υποστήριξης από τους συμμάχους και η αδυναμία να εξασφαλίσουν τη βοήθεια του Πέρση στρατηγού Τισσαφέρνη, οδήγησαν σε εσωτερικές αναταράξεις και αδυναμίες. Σύντομα, οι μετριοπαθείς, με αρχηγό τον Θηραμένη, πήραν το πάνω χέρι και εγκατέστησαν την «αρχή των 5.000» τον Σεπτέμβριο του 411 π.Χ., ένα πολίτευμα που συνδύαζε ολιγαρχικά και δημοκρατικά στοιχεία. Ο Θουκυδίδης, ο μεγάλος ιστορικός της εποχής, εγκωμίασε αυτό το νέο καθεστώς ως πιο ισορροπημένο και αποτελεσματικό.

 

Η εμπειρία της ολιγαρχίας, ωστόσο, άφησε βαθιά τραύματα. Οι δολοφονίες, η τρομοκρατία και η αμφισβήτηση των θεσμών έδωσαν μια πικρή γεύση από το τι μπορεί να συμβεί όταν η δημοκρατία κλονίζεται από εσωτερικούς εχθρούς. Η δημοκρατία στην Αθήνα αποκαταστάθηκε τον Ιούνιο του 410 π.Χ., μετά τη διπλή νίκη του αθηναϊκού στόλου στην Κύζικο.

Από το newsbeast