Μία πρόσφατη μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο Journal of Maritime Archaeology ανέλυσε τα ονόματα από 279 τριήρεις, τα οποία καταγράφονται σε επιγραφές του 4ου αιώνα π.Χ. Από την μελέτη προκύπτει πως, οι αρχαίοι Αθηναίοι, διάλεγαν προσεκτικά τα ονόματα των πολεμικών τους πλοίων, ώστε να ενισχύεται το ηθικό των πληρωμάτων και η αποτελεσματικότητά του στην μάχη.
Οι τριήρεις, ήταν γρήγορα, ευέλικτα και φονικά πολεμικά πλοία που κινούνταν με 170 κωπηλάτες, εξοπλισμένα με χάλκινα έμβολα ικανά να βυθίσουν τα εχθρικά πλοία.
Το αρχαίο πολεμικό πλοίο με
τρεις σειρές κωπηλατών, το οποίο ήταν πλήρως επανδρωμένο, μπορούσε να πλεύσει σε πρωτοφανή, για τα δεδομένα της εποχής, ταχύτητα.Οι τριήρεις και το αποτύπωμα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας
Οι τριήρεις, κατά τον “Χρυσούν Αιώνα του Περικλή”, αποτελούσαν τον ναυτικό στόλο των Αθηνών και εκτός από προηγμένα πολεμικά πλοία, ήταν η απόδειξη αιώνων ναυτικής τεχνολογικής εξέλιξης. Επιβίωσαν ακόμη και χωρίς τις δημοκρατικές διαδικασίες που εξασφάλιζαν την ετήσια χρηματοδότησή από τους πλούσιους Αθηναίους.
Στο πλήρωμά τους υπήρχαν άνθρωποι όλων των κοινωνικών στρωμάτων – από ξυλοκόπους, μέχρι ναυπηγούς και πολεμιστές. Η Αθηναϊκή τριήρης, ήταν το δημιούργημα μιας προοδευτικής κοινωνίας, ενός καλά οργανωμένου πολιτικού συστήματος, των οικονομικών και υλικοτεχνικών συνεισφορών ενός σημαντικού τμήματος του πληθυσμού, σύμφωνα με τους μελετητές.
Η αρχαία Αθήνα, εδραίωσε την κυριαρχία της στο Αιγαίο με τον κραταιό της στόχο.
Η ήττα στην μάχη, μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε καταστροφή της πόλης. Κάθε λεπτομέρεια είχε σημασία. Όπως και το όνομα του πλοίου.
Οι Αθηναίοι διδάσκονταν την αξία της ανεξάρτητης σκέψης , ώστε να διαμορφώνουν την ταυτότητα και να καλλιεργούν τη δύναμή τους, εξηγεί η μελέτη.
Πώς ονόμαζαν τα πλοία τους οι αρχαίοι Αθηναίοι;
Η μελέτη, με επικεφαλής τον Γεώργιο Απέητο, ο οποίος είναι υποψήφιος διδάκτορας (DPhil) στην Κλασική Ενάλια Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, κατέληξε στο συμπέρασμα πως, τα ονόματα δεν αποφασίζονταν τυχαία, αλλά κατατάσσονταν σε τέσσερις κατηγορίες, οι οποίες παραπέμπουν σε αξίες, μύθους, και άλλα αξιοθαύμαστα ιδανικά της Αθηναϊκής κοινωνίας της εποχής.
Μοντέλο ελληνικής τριήρους. Στην μάχη, κατέβαζαν τα κατάρτια και τα πανιά. Φωτογραφία: MatthiasKabel / Wikimedia Commons
Θεϊκή προστασία στη θάλασσα
Το 24% των ονομάτων ήταν από θεούς και ήρωες. Ονόματα όπως Αθηνά, Άρτεμις, Αχιλλέας, συνέδεαν το πλοίο με τη θεϊκή προστασία ή το μυθολογικό θάρρος.
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι, δεν εμφανίζεται ποτέ το όνομα του Ποσειδώνα σε πλοίο, ενδεχομένως επειδή ήταν αυταπόδεικτο πως είναι ο προστάτης όλων των πλοίων.
Ιδανικά της Αθηναϊκής Δημοκρατίας
Το 19% αναφερόταν σε αφηρημένα χαρίσματα που παραπέμπουν σε ιδανικά της Αθηναϊκής πολιτείας, όπως Δημοκρατία, Ελευθερία, ή Δικαιοσύνη. Το όνομα “Δημοκρατία”, ήταν το πιο συνηθισμένο, καθώς είχε δοθεί σε 14 πλοία μέσα σε μια χρονική περίοδο που ξεπερνούσε τα 50 χρόνια.
Ακόμη ένα 12% των ονομάτων, πυροδοτούσε συνειρμούς του φωτός και της δύναμης, όπως Αυγή, Αστραπή, Νίκη, παραπέμποντας στη δύναμη και την επιτυχία.
Το “Νίκη”, ήταν επίσης πολύ δημοφιλές όνομα, με δύο πλοία να έχουν ονομαστεί έτσι, την ίδια χρονική περίοδο.
Το υπόλοιπο 4% των τριήρεων έφεραν ονομασίες από ζώα, όπως, Λιονταρίνα ή Ερπετό, συμβολίζοντας τη σφοδρότητα και την πονηράδα.
Η σύγχρονη τριήρης “Ολυμπιάς”, ελλιμενισμένη.
Πηγή: George E. Koronaios / Wikimedia Commons
Στρατηγική ψυχολογικού πολέμου
Γιατί όμως να επιλέγουμε εκατοντάδες διαφορετικά ονόματα; Η έρευνα, υποδηλώνει πως, πρόκειται για στρατιωτική τακτική. Οι ναυτικοί, μακριά από τις εστίες τους, καλούνταν να πολεμήσουν σε μοιραίες μάχες – έπρεπε να αισθάνονται ότι είναι κομμάτι ενός υψηλότερου σκοπού. Το όνομα του πλοίου, τους έδινε το αίσθημα της ταυτότητας και τους ενέπνεε περηφάνεια.
Σύγχρονες μελέτες, έχουν αποδείξει πως, όταν στις ομάδες αναπτύσσεται μια ισχυρή αίσθηση ταυτότητας, αυτές καταφέρνουν ν’ αντέξουν την πίεση της μάχης. Για τον λόγο αυτό στην πλώρη της τριήρους ζωγράφιζαν μάτια και γενικά στοιχεία διακόσμησης ώστε τα πλοία να παίρνουν ζωή.
Αυτόν τον σκοπό εξυπηρετούσε και η ονομασία των πλοίων, καθώς έτσι μετατρέπονταν σε σύμβολα προστασίας.
Η σημασία του ονόματος: πολύ περισσότερα από φόρος τιμής
Αν ένα πλοίο κέρδιζε σε μάχες, το όνομά του θα κληρονομούνταν από νεότερα πλοία, προκειμένου να διατηρείται υψηλό το ηθικό των ναυτών.
Το πλήρωμα σε κάθε πλοίο άλλαζε κάθε χρόνο, μαζί με τον τριήραρχο – ένα αξίωμα που αναλάμβαναν εύποροι πολίτες ως υποχρέωσή τους προς την πόλη της Αθήνας.
Το έθιμο επιβιώνει μέχρι σήμερα
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η θέση κάθε ναύτη υπό την προστατευτική σκέπη του συμβολισμού του ονόματος του πλοίου, σφυρηλατούσε ακλόνητο και συνεκτικό ομαδικό πνεύμα, μέσα από τους κοινούς αγώνες – δηλαδή, ήταν ένας τρόπος δημιουργίας άρρηκτων δεσμών, πολύ πιο αποτελεσματικός από τη φυσιολογική εξοικείωση μεταξύ των μελών του πληρώματος.
Η ονομασία των πολεμικών πλοίων ήταν ένα έθιμο που παρατηρείται τόσο πριν, όσο και μετά την κλασσική περίοδο της Αθήνας – συνεχίζεται μέχρι σήμερα, καταλήγουν οι ειδικοί. Ονομάζουμε τα πλοία μας προς τιμήν των ηρώων του παρελθόντος, όπως έκαναν οι Αθηναίοι, για να τιμήσουν τον Αχιλλέα και του Αίαντα;
Η απόδοση τιμητικών ονομάτων σε πολεμικά πλοία, εξακολουθεί να είναι μέχρι σήμερα, ο τρόπος της ένωσης της ομάδας προς έναν κοινό σκοπό.
Από το enikos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου