Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2024

Αμαρτιοφάγοι: η αλλόκοτη ιστορία των ανθρώπων που προσλαμβάνονταν για να "φάνε" τις αμαρτίες των νεκρών

Για εκατοντάδες χρόνια σε όλα τα βρετανικά νησιά, οι οικογένειες που θρηνούσαν τον χαμό κάποιου δικού τους προσλαμβάνανε τους "αμαρτιοφάγους", επαγγελματίες που "έτρωγαν" τις αμαρτίες του θανόντος, τρώγοντας ένα γεύμα που είχε τοποθετηθεί πάνω στο πτώμα.

Οι κηδείες τον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα στην Ουαλία, την Αγγλία και τη Σκωτία είχαν μερικές φορές έναν ασυνήθιστο καλεσμένο. Ήταν ένας άπορος, ξένος προς την οικογένεια, τον αμαρτιοφάγο, που πήγαινε να θρηνήσει μαζί με την οικογένεια.

Ο αμαρτιοφάγος ήταν εκεί για να "φάει" τις αμαρτίες του νεκρού. Συνήθως, αυτό γινόταν τρώγοντας ψωμί που είχαν βάλει στο στήθος ή στο πρόσωπο του νεκρού, ενώ υπήρχαν και φορές που έτρωγαν φαγητό το οποίο κρατούσαν απλώς πάνω από το νεκρό σώμα.

Η αμοιβή των αμαρτοφάγων ήταν πενιχρή. Και παρά το γεγονός ότι "αφαιρούσαν" τις αμαρτίες των νεκρών -και τις έπαιρναν πάνω τους- όχι μόνο δεν ήταν γενικά αποδεκτοί αλλά απεναντίας, τους κακοποιούσαν.

Η μακρά και μακάβρια παράδοση των αμαρτιοφάγων
 
Ένας πίνακας σκωτσέζικης κηδείας τον 19ο αιώνα
 
Κανείς δεν ξέρει ακριβώς πού ή πώς ξεκίνησε η έννοια των αμαρτιοφάγων. Θα μπορούσε να αναχθεί στη θυσία του Ιησού Χριστού, στην εβραϊκή παράδοση της εκδήλωσης αμαρτιών σε μια κατσίκα, ή ακόμα και στους ευγενείς που έδιναν ψωμί στους φτωχούς και ως αντάλλαγμα περίμεναν από εκείνους να προσευχηθούν για το νεκρό αγαπημένο τους πρόσωπο.

Ανεξάρτητα από τις απαρχές του, το τελετουργικό άρχισε να διαδίδεται από τον 17ο αιώνα, όταν άρχισαν να καλούνται συχνά οι αμαρτιοφάγοι ώστε να εκτελέσουν την παράξενη υπηρεσία τους.

Μετά από έναν θάνατο -συχνά απροσδόκητο- οι αμαρτιοφάγοι καλούνταν στο σπίτι του αποθανόντος, όπου οι συγγενείς του τους έδιναν ένα γκροτ (groat, παλιό αγγλικό νόμισμα ίσο με λίγα δολάρια σήμερα) και τους οδηγούσαν στο πτώμα.

Εκεί, η οικογένεια παρακολουθούσε τον αμαρτιοφάγο ο οποίος μάζευε το φαγητό που είχε αφεθεί στο στήθος του νεκρού. Το φαγητό, συνήθως ψωμί ή ζύμη, πιστεύεται ότι περιείχε τις ανομολόγητες και μακροχρόνιες αμαρτίες του νεκρού. Καθισμένος σε ένα σκαμνί και στραμμένος προς την πόρτα, ο αμαρτιοφάγος το έτρωγε, παίρνοντας τις αμαρτίες για τον εαυτό του.

"Σε αφήνω να περάσεις και να αναπαυτείς τώρα, αγαπητέ άνθρωπε", έλεγε ο αμαρτιοφάγος. "Μην κατέβεις στα σοκάκια ή στα λιβάδια μας. Και για την γαλήνη σου, βάζω ενέχυρο την ψυχή μου. Αμήν".

Στη συνέχεια, η οικογένεια του νεκρού έδιωχνε τον αμαρτιοφάγο από το σπίτι, συχνά, χτυπώντας τον και φωνάζοντάς του.

Γιατί λοιπόν να γίνει κάποιος αμαρτιοφάγος;
 
Απεικόνιση βρετανικής κηδείας γύρω στο 1795
 
Όταν τον 19ο αιώνα η Σκωτζέζα συγγραφέας Κάθριν Σινκλάιρ (Catherine Sinclair) επισκέφτηκε την ουαλική κομητεία Monmouthshire σημείωσε ότι οι αμαρτιοφάγοι παραβρίσκονταν σε πολλές τοπικές κηδείες. Αυτοί οι άντρες, έγραψε το 1838, "που αναλάμβαναν τόσο τολμηρά μια απάτη, πρέπει να ήταν άπιστοι, πρόθυμοι, προφανώς, όπως ο Ησαύ, να πουλήσουν τα πρωτοτόκια τους για ένα πιάτο φακής".
 
Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν φτωχοί, ζητιάνοι ή αλκοολικοί -άνθρωποι που έκαναν σχεδόν τα πάντα για λίγα χρήματα και ένα γεύμα. Σε αντάλλαγμα, όμως, έγιναν κοινωνικοί παρίες.

"[Ο αμαρτιοφάγος] ήταν εντελώς απεχθής στη γειτονιά", εξήγησε το 1852 κάποιος μελετητής, "θεωρούμενος ως απλός παρίας -ως ανεπανόρθωτα χαμένος".


 
Εξαθλιωμένοι και σηκώνοντας το βάρος των αμαρτιών των άλλων, αναγκάστηκαν να ζήσουν μόνοι. Οι χωρικοί απέφευγαν ακόμη και να τους κοιτάξουν στα μάτια. Οι αμαρτιοφάγοι έπρεπε επίσης να είναι προσεκτικοί, καθώς το έργο τους αποδοκιμαζόταν από την εκκλησία.

Δεν ήταν όμως όλοι το ίδιο. Ο λεγόμενος "τελευταίος" αμαρτιοφάγος, ο Ρίτσαρντ Μάνσλοου (Richard Munslow), φέρεται να ακολούθησε την παράδοση από θλίψη. Όντας αγρότης, άρχισε να τρώει τις αμαρτίες των νεκρών όταν πέθαναν τα τέσσερα παιδιά του. Όταν το 1906 πέθανε ο ίδιος ο Μάνσλοου, πήρε μαζί του την παράδοση. Το 2010, εκατό χρόνια μετά το θάνατό του, έλαβε κάποια αγάπη και φροντίδα όταν, οι ντόπιοι στο Ratlinghope συνεργάστηκαν για να αποκαταστήσουν τον τάφο του.

Αμαρτιοφάγοι και δείπνα κηδειών
Αν και ο τελευταίος αμαρτιοφάγος πέθανε το 1906, μέχρι και σήμερα, το φαγητό παραμένει σημαντικό μέρος του πένθους.

Ορισμένες παραδόσεις μοιάζουν πολύ με την αμαρτιοφαγία. Για παράδειγμα, στην Κίνα, οι παρατεταμένες αμαρτίες ή η κακία ενός νεκρού, μερικές φορές, μεταφέρονται τελετουργικά στο φαγητό, το οποίο στη συνέχεια καταναλώνεται από την οικογένειά του. Στις αρχές του 20ου αιώνα, κάποιες οικογένειες στη Βαυαρία φέρεται να έβαζαν στον νεκρό ένα "κέικ πτώματος", το οποίο στη συνέχεια κατανάλωνε ο πλησιέστερος συγγενής.

Άλλοι πολιτισμοί έχουν ενσωματώσει το φαγητό με πιο διακριτικούς τρόπους. Στην Ιταλία, οι πενθούντες τρώνε μπισκότα σε σχήμα κόκαλων και οργάνων, που ονομάζονται "ossi di morti", ή κόκαλα νεκρών. Οι Γερμανοί συχνά τελειώνουν μια κηδεία με Leichenschmaus, δηλαδή, γεύμα κηδείας, όπου τρώνε Zuckerkuchen ή κέικ ζάχαρης.

Η αμαρτιοφαγία παραμένει μια παράξενη, αλλά βαθιά παράδοση και δείχνει πολλά για το πώς αντιμετωπίζουμε τον θάνατο και τη μετά θάνατον ζωή.

από: ati

Από το 3otiko

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου