Το κυνήγι στον Όμηρο (με ενδιαφέροντα στοιχεία)

του Χρυσόστομου Τσιρίδη

Θεματικά το κυνήγι έχει σημαντική θέση στην Ομηρική Δραματουργία
και μόνο από το γεγονός ότι η “ουλή” (τραύμα) στο πόδι του ΟΔΥΣΣΕΑ,
στην διάρκεια κυνηγιού ενός αγριόχοιρου (στο ράντζο του παππού του ΑΥΤΟΛΥΚΟΥ στον Παρνασσό),γίνεται η αιτία εξελίξεων στην Οδύσσεια (Αναγνώριση του Οδυσσέα από την
ΕΥΡΥΚΛΕΙΑ και εν συνεχεία στον
σημαντικό της ρόλο στην εξόντωση των
ΜΝΗΣΤΗΡΩΝ)
.Ο εμβληματικός ΆΡΓΟΣ της ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ, κυνηγετικός σκύλος ράτσας, συμβάλλει στην συγκινησιακή φόρτιση του Οδυσσεϊκού ΝΟΣΤΟΥ (πρώτη “αναγνώριση” στο παλάτι) με παράπλευρα συναισθήματα λ.χ εγκατάλειψης….! Και βέβαια ο σκύλος ως παντοτινό σύμβολο αφοσίωσης στο αφεντικό του.
.
Το κυνήγι επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στην ΤΕΧΝΙΚΗ (παραστατικότητα) της Ομηρικής ΑΦΗΓΗΣΗΣ
Πλήθος οι σχετικές παρομοιώσεις. Ακόμη και οι πιο σημαντικές πολεμικές στιγμές, ΠΑΡΟΜΟΙΑΖΟΝΤΑΙ με σκηνές κυνηγιού.
Ενδεικτικά: Ο Αχιλλέας καταδιώκοντας τον Εκτορα, παρομοιάζεται με επίμονο κυνηγετικό σκύλο, το οποίο καταδιώκει ανηλεώς μέχρι τέλους ένα ελάφι.
.Η εμβόλιμη αφήγηση του Νέστορα στην Ιλιάδα με επίκεντρο το περίφημο κυνήγι του ΚΑΛΥΔΩΝΙΟΥ κάπρου, αναπτύσσεται σε περίπου 70 στίχους. Στο Κυνήγι συμμετείχαν όλοι οι σελέμπριτι της Χώρας.
.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ- ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ.
.Ο κύων, του κυνός= ο σκύλος
θήρη= η θήρα, το θήραμα, το κυνήγι και το προϊόν του κυνηγιού
.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΚΥΛΩΝ, κυνηγετικών και μη, στον Όμηρο:
.τραπεζεύς κύων= κατοικίδιο, σκύλος συντροφιάς
Κάπως αναλυτικότερα: Συνόδευαν τα αφεντικά τους, γυρόφερναν δίπλα τους στο τραπέζι που κάθονταν (τραπεζήεις κύνες, ο πληθυντικός)
.Θυραωροί κύνες= Σκυλιά φύλακες, κοπαδιών, ποιμνιοστασίων (ποιμενικοί). Τα  “νέα” σκυλιά του ΕΥΜΑΙΟΥ, παραλίγο να κατασπαράξουν τον  “άγνωστο” (γι’ αυτά) ΟΔΥΣΣΕΑ, καθώς πλησίαζε την κλισίη(καλύβα) του χοιροβοσκού του. Τον σώζει η άμεση παρέμβαση του Εύμαιου.
Κυνηγέτης ή θηρευτής κύων= κυνηγόσκυλο, λαγωνικό, ιχνηλάτης
Κυνηγέτης ή θηρευτής λεγόταν και ο κυνηγός
Επιπλέον ο κυνηγός λεγόταν θηρητήρ και επακτήρας (σχετικά με την λέξη, παρακάτω)
(Άγριοι) κύνες= σκύλοι φονιάδες και από ένστικτο για ορισμένες ράτσες, αλλά βέβαια και από εκπαίδευση (σκυλιά-τιμωροί του Έχετου)
.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ (χαρακτηριστικά) καλού κυνηγετικού σκύλου
Έμμεσα ο Όμηρος αναφέρεται στην κατάλληλη σωματική διάπλαση ενός κυνηγετικού (δύναμη, ομορφιά, ευελιξία) και ευθέως στην ταχύτητα, προφανώς όχι μόνο στο τρέξιμο, αλλά και στα γρήγορα ανακλαστικά (όσφρηση, εντοπισμός θηράματος κλπ). Επίσης απαραίτητα προσόντα το πείσμα, η επιμονή του στην καταδίωξη του θηράματος.
.
ΑΔΕΣΠΟΤΑ:
.Αδέσποτα λέγονται τα σκυλιά, εφόσον αυτά κυκλοφορούν σε κατοικημένες περιοχές, μετά την εξημέρωσή τους (εγκαταλείπονται, αναπαράγονται, αναζητούν τροφή όπου… μπορούν κλπ).
.Με Ομηρική ορολογία θα λέγαμε ότι
κύνες (σκύλοι) αλητεύοντες (περιφερόμενοι.. ασκόπως) ή… ανέστιοι, χωρίς αφεντικό (=δεσπότη=αδέσποτα), άρα και χωρίς “εστία”=σπίτι, δεν αναφέρονται στον Όμηρο
.Να ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΟΥΜΕ ότι οι σκύλοι (όπως και κάθε άλλο ζωντανό), που ζουν ελεύθερα στον φυσικό τους χώρο, δεν είναι ούτε και χαρακτηρίζονται… αδέσποτοι.
.
ΤΕΧΝΙΚΕΣ κυνηγιού / Όπλα, την εποχή του Ομήρου
.Πέρα από τις ικανότητες και τις.. πρωτοβουλίες
τους, λόγω ενστίκτου και ράτσας, οι κυνηγετικοί σκύλοι ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΝ και την εποχή του Ομήρου,για αποτελεσματική συμμετοχή τους στις διάφορες ΤΕΧΝΙΚΕΣ κυνηγιού
όπως “ο δόλιος κυκλος…”, δηλαδή η παγιδευτική κύκλωση του θηράματος (ενέδρα, λόχος σύμφωνα με την Ομηρική ορολογία). Κάτι σαν το “καρτέρι” σήμερα στο κυνήγι λ.χ του αγριόχοιρου.
.Άλλες τεχνικές είναι οι φωνές παρ-ότρυνσης (οτρύνοντες γράφει ακριβώς ο Όμηρος) ή  οι συνθηματικές κινήσεις των κυνηγών στα εκπαιδευμένα κυνηγόσκυλα, με τις οποίες τα κατευθύνουν, τα οδηγούν(=τα επ- άγουν, τα “άγουν επί…”) στο θήραμα. Γι’ αυτό ο κυνηγός λέγεται και “επακτήρας”.

Το τόξο και τα δόρατα τα βασικά όπλα.
.
Μια ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ παράμετρος.
.Εννοείται ότι την εποχή του Ομήρου, παρά την αναπτυγμένη ΓΕΩΡΓΙΑ, το κυνήγι ήταν βασική πηγή διατροφής για τον απλό λαό, τους πολλούς (δεν μπορούσαν όλοι να συντηρούν πολυέξοδα ποίμνια και ποιμνιοστάσια. Μην μας ξεγελάει η αφθονία κρέατος στο Οδυσσεϊκό παλάτι).
.
Παρότι το κυνήγι ήταν βασικό μέσο διατροφής για τον πολύ λαό, ο ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ δραματουργός ΟΜΗΡΟΣ κάνει τις επιλογές του (δες Υ.Γ).


Με εξαίρεση σπάνιες περιπτώσεις, όπως λ.χ την απελπισμένη αναζήτηση τροφής (κυνηγιού) στο ΝΗΣΙ του ΉΛΙΟΥ, ως βασική πηγή κρέατος, στα Ομηρικά έργα θεωρείται (αυτό δηλαδή ΕΠΙΛΕΓΕΙ να αναφέρει ο ΠΟΙΗΤΗΣ) το παραγόμενο σε οργανωμένα εκτροφεία, ποιμνιοστάσια.
Ή από τις αρπαγές από (έτοιμα, ξένα) κοπάδια.
Αφού, ακόμη και στο νησί του Ήλιου τελικά, οι σύντροφοι του Οδυσσέα σφάζουν τα ιερά βοσκήματα του Απόλλωνα.
.
Υ.Γ Στον Όμηρο ΚΑΙ το κυνήγι, όπως και κάθε τι άλλο, αναφέρεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπηρετεί την λογοτεχνική ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ της Ιλιάδας και της Οδύσσειας.

Από το olympia