Νύφες πόρνες και "εκατομμυριούχοι", η ιστορία μιας ξεχασμένης οικονομικής φούσκας

Μια φορά κι έναν καιρό, στο προ-επαναστατικό Παρίσι, οι Γάλλοι κρατούμενοι αποφυλακίζονταν με την προϋπόθεση ότι θα παντρευτούν πόρνες και θα μεταναστεύσουν στην Λουιζιάνα. Οι νεόνυμφοι αλυσοδένονταν μεταξύ τους, τους μετέφεραν στο λιμάνι και τους έστελναν στη "γη της ελευθερίας". Αυτό το περίεργο ανέκδοτο της ιστορίας προέρχεται από την ιστορία ενός από τα πρώτα παραδείγματα οικονομικής φούσκας που γέννησε τον όρο "εκατομμυριούχος", ο οποίος
επινοήθηκε πρώτη φορά στην Γαλλία του 18ου αιώνα.

Έχετε ακούσει ποτέ για την "Mississippi Company" ή την "Φούσκα του Μισισίπι"; Η Compagnie du Mississippi ήταν ένα μονοπώλιο που ιδρύθηκε στην Γαλλία για να επωφεληθεί από το εμπόριο στις γαλλικές αποικίες της Βόρειας Αμερικής και των Δυτικών Ινδιών. Στις αρχές του 18ου αιώνα, η Γαλλία βρέθηκε σε πτώχευση λόγω του Λουδοβίκου ΙΔ', των μακροχρόνιων πολέμων, των υπερβολικών δαπανών και την γενική κατάσταση. Όμως, η χώρα εξακολουθούσε να κατέχει την Περιφέρεια της Λουιζιάνα στις σημερινές ΗΠΑ, η οποία ήταν ο "Κήπος της Εδέμ", πλούσια σε χρυσό, γούνα και ρουμπίνια.
Εκείνη την εποχή, ο Τζον Λο (John Law), ένας παθιασμένος οικονομολόγος και μαθηματικός, αλλά και με προβλήματα τζόγου, βρέθηκε στο Παρίσι και άρχισε να συναναστρέφεται με την αριστοκρατία σε πάρτι με πολύ τζόγο και έγινε φίλος με ισχυρούς άνδρες, όπως ο δούκας της Ορλεάνης, ο οποίος μόλις είχε γίνει Αντιβασιλέας του πεντάχρονου βασιλιά της χώρας. Σύντομα, ο Λο, με την επιρροή και την γοητεία του, έπεισε τις γαλλικές αρχές να στηρίξουν ένα πολύπλοκο σχέδιο για τη δημιουργία της πρώτης κεντρικής τράπεζας της χώρας με μονοπώλιο στα οικονομικά του έθνους -και τη Εταιρεία του Μισισίπι για να κάνει την βρώμικη δουλειά του. Για να πουλήσει μετοχές αυτής της Εταιρίας, προσπάθησε να πείσει τον γαλλικό λαό ότι η Λουιζιάνα θα τον έκανε πλούσιο. Και τα κατάφερε.

Όλοι ήθελαν ένα κομμάτι της Εταιρείας του Μισισίπι, οπότε οι τιμές των μετοχών ανέβηκαν στα ύψη. Εν τω μεταξύ, ο Λο κατάφερε την κυβέρνηση να τυπώσει περισσότερα χρήματα απ' όσο χρυσό και ασήμι υπήρχε για να τα υποστηρίξει. Όταν οι μετοχές εξαπλώθηκαν γρήγορα, ο κόσμος άρχισε να αγοράζει τις μετοχές των άλλων και πλήρωνε με χαρτονομίσματα, τα οποία τυπώνονταν όλο και περισσότερα.
Στην οδό Quincampoix, ένα στενό δρόμο στην καρδιά της συνοικίας Λε Μαραί, έξω από τα νέα γραφεία της Εταιρείας του Μισισίπι, εμπορεύονταν τις μετοχές. Αυτός ο αρχαίος δρόμος, που ήταν ένας δρόμος όπου συναντιόντουσαν οι δανειστές, κατακλύστηκε από εμπόρους οι οποίοι δημιουργούσαν χάος όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας. Μάλιστα κάποιοι έβγαλαν πολλά μισθώνοντας τις πλάτες τους για γραφεία.

Για την καταπολέμηση αυτού του χάους, κατασκευάστηκαν πύλες σε κάθε άκρο του τετραγώνου, ενώ ανοίχτηκε μια είσοδος για τους "Κερδοσκόπους Ποιότητας" (την ήδη πλούσια αριστοκρατία) και η άλλη για όλους τους άλλους.
Αυτός ο κόσμος δεν ήξερε ότι στην Λουιζιάνα εξακολουθούσε να είναι ένας αραιοκατοικημένος και υπανάπτυκτος βάλτος, με μόλις 700 Ευρωπαίους αποίκους.

Η πίεση είναι έτοιμη να αποδώσει. Προκειμένου να στρατολογήσει περισσότερους στις αποικίες για να εξάγει αυτό που χρειαζόταν, ο Λο άρχισε να διαφημίζει -ψευδώς- την ομορφιά του "Ελ Ντοράντο" της Λουιζιάνα. Παρά τις προσπάθειές του, βρέθηκαν λίγοι εθελοντές για να αφήσουν την άνεση του σπιτιού τους. Έτσι, στράφηκε στα "μαύρα πρόβατα" της κοινωνίας. Πήγε σε μέρη με άπορους, πόρνες και μεθυσμένους στρατιώτες. Στη συνέχεια, πήγε στις φυλακές και έκανε μια προσφορά στους κρατούμενους που δεν μπορούσαν να αρνηθούν: να παντρευτούν κάποια πόρνη και να φύγουν για την Λουιζιάνα.

Εκείνοι που δέχτηκαν, δένονταν μαζί με την νύφη μέχρι να επιβιβαστούν στα πλοία και να φύγουν για την Αμερική.
Όπως είναι φυσικό, οι πρώτοι άποικοι δεν ήταν ευχαριστημένοι με τις νέες αφίξεις. Σύντομα, άρχισαν να μετακινούνται προς ανατολικά, προς τη Νέα Ορλεάνη, για να μείνουν μακριά από τους "ανεπιθύμητους" που εισέβαλαν στη γη τους. Παρατημένοι στην τύχη τους, οι εγκληματίες, οι πόρνες και τα μαύρα πρόβατα της γαλλικής κοινωνίας, μόλις η πείνα τους χτύπησε την πόρτα και οι ιθαγενείς της Αμερικής κατάλαβαν ότι ήταν η ευκαιρία τους να ανακτήσουν την επικράτειά τους, αναγκάστηκαν να φύγουν και αυτοί για αλλού.

Η κατασκήνωση του Τζον Λο στο Biloxi της Λουιζιάνα

Εν τω μεταξύ, στο Παρίσι, οι κερδοσκόποι κερδίζουν εκατομμύρια σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και ξαφνικά εμφανίστηκε μια λέξη στα χείλη όλων: "εκατομμυριούχος". Η λέξη μπήκε επίσημα στο αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης έναν αιώνα αργότερα, σημειώνοντάς την ως γαλλικό όρο που απαιτούνταν λόγω της "λιλιπούτειας" αξίας των φράγκων.
Στα τέλη του 1720, ήταν μόνο θέμα εβδομάδων πριν σκάσει η Φούσκα του Μισισίπι. Είχαν εξαπλωθεί φήμες ότι τα χαρτονομίσματα δεν υποστηρίζονταν από αρκετό χρυσό και ασήμι. Στην πραγματικότητα, αντιπροσώπευε μόνο το 1/5 των χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούσαν. Ένας πολύ καλά πληροφορημένος πρίγκιπας το έμαθε εγκαίρως και κατάφερε να εξαργυρώσει πρώτος, αποκομίζοντας τρία βαγόνια χρυσού.

Μόλις μαθεύτηκαν τα νέα, ο κόσμος έτρεξε, μαζικά, να μετατρέψει τα χρήματά του. Για να τους πείσουν για το αντίθετο, εκδόθηκαν πολυάριθμα βασιλικά διατάγματα για να υποτιμηθεί ο χρυσός. Το τύπωμα χρημάτων κηρύχθηκε παράνομο, όπως και η πώληση χρυσών νομισμάτων. Η τράπεζα έκλεισε. Τα χαρτονομίσματα έφεραν το μισό της ονομαστικής τους αξίας και μετέτρεψαν το Παρίσι σε έναν παράδεισο για τους κλέφτες. Εν ολίγοις, επικράτησε χάος. Το τελικό χτύπημα ήρθε όταν η κυβέρνηση έκανε στροφή 180 μοιρών και δήλωσε ότι ο χρυσός ήταν και πάλι νόμιμος, πυροδοτώντας μια μάζα ανθρώπων που ήταν απελπισμένοι να ανταλλάξουν τα λεφτά τους με χρυσό. Μέσα σε λίγα λεπτά, 17 άνθρωποι τσαλαπατήθηκαν μέχρι θανάτου. Ξέσπασε οργή και σύντομα θα ξεσπούσε η Γαλλική Επανάσταση.

Καρικατούρα του Τζον Λο

Ο Λο έφερε μεγάλο μέρος της ευθύνης για τον οικονομικό πανικό και έφυγε από το Παρίσι, μεταμφιεσμένο σε γυναίκα, και δεν επέστρεψε ποτέ ξανά στην Γαλλία. Άφησε πίσω του την πλούσια ιδιοκτησία του στην Πλατεία Βαντόμ και 21 τουλάχιστον κάστρα που είχε αποκτήσει. Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του τζογάροντας στην Ιταλία, πριν τελικά πεθάνει από πνευμονία.

Ο "διάβολος του χρήματος", 1720

 
Ένα από τα πρώτα παραδείγματα οικονομικής φούσκας, η οικονομική κατάρρευση στην Γαλλία που προκλήθηκε από την Εταιρεία του Μισισίπι, συγκρίνεται με την περίφημη "μανία της τουλίπας" του 17ου αιώνα στην Ολλανδία, που θεωρείται η πρώτη καταγεγραμμένη οικονομική φούσκα στην ιστορία.
Την εποχή που έσκαζε η φούσκα στην Γαλλία, πέρα από το Κανάλι, η South Sea Company της Αγγλίας αποφάσισε να δανειστεί μερικές ιδέες από το μοντέλο του Λο, προσφέροντας μετοχές στον πλούτο της Νότιας Αμερικής. Αυτό το χάος ονομάστηκε "Φούσκα της Νότιας Θάλασσας".

από: messy nessy chic
Από το 3otiko