Ἡ ἁγία Αἰκατερίνα ἀνήκει στὴν τελευταία γενιὰ τῶν πρώτων μαρτύρων τῆς χριστιανικῆς πίστης, καθὼς μαρτύρησε τὸ 304 μ.Χ. Τὸ 323 ὁ μέγας καὶ ἅγιος Κωνσταντῖνος ἐξέδωσε τὸ διάταγμα περὶ ἀνεξιθρησκείας καὶ οἱ διωγμοὶ τερματίστηκαν. Ὅμως οἱ τελευταῖοι διωγμοί, τοὺς ὁποίους εἶχε κηρύξει ὁ Διοκλητιανὸς τὸ 303 μ.Χ. καὶ συνέχισαν οἱ διάδοχοί του, ἤσαν οἱ ἀγριότεροι. Μάλιστα εἶχε θέσει ὁ ἐμπαθὴς αὐτοκράτορας σὲ κυκλοφορία
νόμισμα στὸ ὁποῖο ἀνέγραφε «Christiani delendi sunt» (Οἱ χριστιανοὶ νὰ ἐξολοθρευτοῦν). Δὲν πρόφθασε νὰ δεῖ τὸ ὄνειρό του νὰ πραγματοπoιεῖται, καθὼς δύο ἔτη ἀργότερα παραιτήθηκε ἀπὸ τὸν θρόνο καὶ τὸ 308 μ.Χ. πέθανε.
Ἡ Αἰκατερίνα, κατὰ τὸν συναξαριστή της, ἦταν κόρη ἄρχοντα τῆς Ἀλεξάνδρειας τῆς Αἰγύπτου πλούσια καὶ πανέμορφη. Σὲ ἡλικία μόλις δεκαοκτὼ ἐτῶν εἶχε γίνει κάτοχος τῆς παιδείας ἑλληνικῆς καὶ λατινικῆς καὶ ἀρκετῶν γλωσσῶν. Γι’ αὐτὸ καὶ ἦταν ὑποψήφια νύμφη μὲ πλεῖστες ὅσες προτάσεις. Εἶχε μητέρα χριστιανή, ἀπὸ τὴν ὁποία διδάχθηκε τὴν πίστη, γιὰ εὐνόητους ὅμως λόγους ἡ πίστη τους δὲν ἦταν γνωστὴ εὐρύτερα. Ὅταν ἐντάθηκε ὁ διωγμὸς δὲν ἦταν πλέον δυνατὸν νὰ παραμείνουν στὴν ἀφάνεια. Ἡ Αἰκατερίνα ὁμολόγησε τὴν πίστη της...
μπροστὰ στὸν ἄρχοντα τῆς πόλης της καὶ ἔφερε πολλὰ ἐπιχειρήματα κατὰ τῆς πίστης στὰ εἴδωλα. Αὐτός, ὅπως ὅλοι οἱ κουφοί ἄρχοντες, ἐξεμάνη, καθὼς γνώριζε καὶ τὴν κατάρτιση τῆς νεαρῆς ἀρχοντοπούλας. Ζήτησε τότε τὴ βοήθεια πολλῶν συμπολιτῶν του, ἑκατὸν πενήντα κατὰ τὸν συναξαριστή, ἐγκρατῶν στὰ γράμματα καὶ στὴ ρητορικὴ τέχνη, προκειμένου νὰ ἀποστομώσουν τὴ νεαρή, ποὺ εἶχε τὸ θράσος νὰ τὸν προκαλέσει, καὶ νὰ τὴν παραδώσει μετὰ στὸ μαρτύριο. Ἡ Αἰκατερίνα ὄχι μόνο δὲν κάμφθηκε ἀπὸ τὰ ἐπιχειρήματα ἐκ τῆς θύραθεν παιδείας, τὴν ὁποία κατεῖχε ἐξ ἴσου καλὰ μὲ τοὺς ἀντιπάλους της, ἀλλὰ πέτυχε τὴ μεταστροφή τους στὴ χριστιανικὴ πίστη.
Ἴσως αὐτὸ νὰ φαίνεται μύθος στὰ μάτια τῶν «ὀρθολογιστῶν», οἱ ὁποῖοι ἀδυνατοῦν νὰ συλλάβουν τὴν κατάπτωση, στὴν ὁποία ζοῦσαν οἱ ἄνθρωποι τοῦ ἀρχαίου κόσμου, ὅπως ἀκριβῶς δὲν αἰσθάνονται σήμερα τὴν κατάπτωση στὴν ὁποία ζοῦμε κατὰ τὴ μεταχριστιανικὴ ἐποχή. Ἀσφαλῶς οἱ τελευταῖοι, ποὺ ἀποδέχθηκαν τὴ νέα πίστη ἤσαν οἱ φιλόσοφοι ὄχι βέβαια, ἐπειδὴ τοὺς ἀνέπαυε περισσότερο τὸ εἰδωλολατρικὸ πάνθεον, στὸ ὁποῖο ἀμφιβάλλουμε, ἂν πίστευαν, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἡ ἔπαρσή τους δὲν ἐπέτρεπε νὰ ταπεινωθοῦν. Καὶ ἡ χριστιανικὴ πίστη προϋποθέτει πρωτίστως τὴν ταπείνωση. Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ δὲν πετυχαίνουν τὰ ἀνθρώπινα ἐπιχειρήματα, πετυχαίνει πολλές φορὲς ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι οἱ συνομιλητὲς τῆς Αἰκατερίνας πίστεψαν, ὁμολόγησαν τὴν πίστη τους καὶ ὁδηγήθηκαν στὸ μαρτύριο. Εἶναι καὶ αὐτοὶ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας, ἄγνωστοι βέβαια, καθὼς ἔχουν ἐπισκιαστεῖ ἀπὸ τὴ νεαρή, ποὺ τοὺς εἵλκυσε στὴν πίστη, καὶ ἑορτάζονται τὴν ἴδια ἡμέρα, τὴν 25η Νομεμβρίου.
Κύλισαν τὰ χρόνια, ἡ χριστιανικὴ πίστη ἐξαπλώθηκε, παρὰ τοὺς κλυδωνισμοὺς καὶ τοὺς διωγμούς, ποὺ οἱ πιστοὶ ὑπέστησαν ἐπὶ αὐτοκρατόρων ὅπως ὁ δαιμονικὸς Ἰουλιανὸς καὶ οἱ αἱρετικοὶ ἀρειανοί. Ὁ Θεοδόσιος ὁ μέγας μὲ διάταγμά του τὸ 380 μ.Χ. καθιέρωσε τὸν χριστιανισμὸ ὡς ἐπίσημη θρησκεία τῆς αὐτοκρατορίας. Τί ἐπέβαλλε αὐτό; Ἐξέφραζε τὴν ἐπιθυμία ὅλοι οἱ πολίτες τῆς αὐτοκρατορίας νὰ ἀσπασθοῦν τὴ νέα πίστη, σεβόταν ὡς ἐκ τούτου τὴν ἐλευθερία τοῦ προσώπου. Αὐτὸ ὅμως ποὺ σεβόταν τὸ αὐτοκρατορικὸ διάταγμα δὲν σεβάστηκαν κάποιοι πιστοί, ποὺ εἶχαν διατηρήσει κατάλοιπα τῆς παληᾶς πίστης στὰ εἴδωλα, τὰ μετὰ μανίας ἐκδικητικά. Ἡ εἴσοδος στὴν Ἐκκλησία προσώπων, τὰ ὁποία ἔσπευδαν νὰ ἐπωφεληθοῦν ἀπὸ τὴ μεταβολὴ τῆς κατάστασης, προκειμένου νὰ ἐξασφαλίσουν τιμὲς καὶ ἀξιώματα, ἐπέφερε ταχεία τὴν ἐκκοσμίκευση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος. Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε ἄνθισε ἀπὸ τὴν πρώιμη ἐκείνη περίοδο ὁ μοναχισμὸς στὴν Αἴγυπτο. Καὶ δυστυχῶς κάποιοι χριστιανοὶ ζήλεψαν τοὺς διῶκτες τῆς πίστης τους καὶ ἐπιχείρησαν νὰ τοὺς μιμηθοῦν. Τὴν ἔφεση πρὸς ἀναμέτρηση μὲ τοὺς μὴ χριστιανοὺς ὑποδαύλισαν νεότερα διατάγματα τοῦ Θεοδοσίου, μὲ τὰ ὁποία τιμωροῦνταν οἱ χριστιανοὶ οἱ μεταστρεφόμενοι στὶς ἀρχαῖες θρησκεῖες (381 μ.Χ.), ἀπαγορεύονταν οἱ εἰδωλικὲς θυσίες (382 μ.Χ.), σφραγίστηκαν τὰ εἰδωλολατρικὰ «ἱερὰ» καὶ ἐτίθεντο ἐκτὸς νόμου οἱ ἀρχαῖες θρησκεῖες (392 μ.Χ.) κατὰ σαφῆ παρέκκλιση ἀπὸ τὸ πνεῦμα τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου.
Τὸ ἴδιο ἔτος τῆς ἀπαγόρευσης τῶν θρησκειῶν κατεστράφη ὁ μεγάλος ναὸς τοῦ Σέραπη στὴν Ἀλεξάνδρεια μὲ τὴν ὑποκίνηση φανατικῶν μοναχῶν, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶχαν κατανοήσει τὸ πνεῦμα τῶν μεγάλων ἀσκητῶν τῆς αἰγυπτιακῆς ἐρήμου καὶ προτιμοῦσαν τὴν ὀχλαγωγία στὶς πόλεις. Ἡ μεγάλη ἀργότερα μαθηματικὸς καὶ φιλόσοφος τῆς πόλης, ἡ Ὑπατία, μόλις 22 ἐτῶν τότε εἶχε μεταβεῖ στὴν Ἰταλία καὶ στὴν Ἀθήνα γιὰ ἐμπλουτισμὸ τῶν ἀρκετῶν γνώσεων, ποὺ εἶχε λάβει στὴν Ἀλεξάνδρεια κοντὰ στὸν πατέρα της. Καὶ ὅμως ἡ κινηματογραφικὴ παραγωγὴ τοῦ βίου της τὴν προβάλλει παροῦσα κατὰ τὸν ἐμπρησμό. Ἐπανῆλθε στὴν Ἀλεξάνδρεια τὸ 400 μ.Χ. καὶ δίδασκε μαθηματικὰ καὶ νεοπλατωνικὴ φιλοσοφία. Ἦταν ἡ Ὑπατία πιστὴ στὶς ἀρχαῖες θεότητες; Πολὺ ἀμφιβάλλουμε. Ἦταν φανατικὴ στὶς ἀπόψεις της. Τὸ ἀρνούμαστε, ἂν λάβουμε ὑπ’ ὄψη ὅτι μεταξὺ τῶν μαθητῶν της ἦταν καὶ ὁ μετέπειτα ἐπίσκοπος Κυρήνης Συνέσιος, ἔνδειξη ὅτι μεταξὺ τῶν μαθητῶν της ἤσαν καὶ χριστιανοί.
Σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν ἁγία Αἰκατερίνα, γιὰ τὸν βίο τῆς ὁποίας ἐλάχιστα γνωρίζουμε, γιὰ τὴν Ὑπατία ἔχουν γραφεῖ πολλὰ καὶ ὁ βίος της ἔγινε κινηματογραφικὴ ταινία μὲ σαφῆ τὸν σκοπὸ νὰ πληγεῖ ἡ χριστιανικὴ πίστη, ποὺ γεννᾶ φανατικούς, οἱ ὁποῖοι τὴν φόνευσαν κατὰ ἀπάνθρωπο τρόπο (415 μ.Χ.)! Δὲν εἶναι τοῦ παρόντος ἄρθρου νὰ ἀναλύσει τὰ τοῦ θανάτου τῆς Ὑπατίας, στὸν ὁποῖο ἐμπλέκονται οἱ Ἑβραῖοι τῆς Ἀλεξάνδρειας, ἡ ἐπιρροή, ποὺ ἀσκοῦσε ἡ ἴδια στὸν χριστιανὸ ἔπαρχο τῆς Ἀλεξάνδρειας Ὀρέστη, ὄχι μόνο σὲ φιλοσοφικὰ ἀλλὰ καὶ σὲ διοικητικὰ θέματα, κάποιες ἄστοχες ἀποφάσεις τοῦ ἐπάρχου, τὸ ἐλεγκτικὸ κήρυγμα τέλος τοῦ πατριάρχου ἁγίου Κυρίλλου, τὸν ὁποῖο στοχοποιοῦν πρωτίστως ὡς ἠθικὸ αὐτουργὸ τοῦ ἐγκλήματος οἱ ἐχθροί τῆς Ἐκκλησίας. Ἐκεῖνο ποὺ τονίζουμε εἶναι ὅτι ὁ ἄγριος φόνος τῆς Ὑπατίας ἐπισκίασε τὸ λαμπρὸ μαρτύριο τῆς ἁγίας Αἰκατερίνας καὶ τῶν 150 ρητόρων αἰώνα ἀργότερα.
Ἡ μεταχριστιανικὴ Δύση ἀγνοεῖ ἐπιδεικτικὰ τὴν ἁγία καὶ πλέκει τὸ ἐγκώμιο τῆς φιλοσόφου. Καὶ ἐμεῖς, οἱ πιστοί, εἴτε ἐπιχειροῦμε νὰ ἀποκρύψουμε τὸ συμβὰν εἴτε αἰσθανόμαστε εἶδος συλλογικῆς ἐνοχῆς, σὰν νὰ εὐθύνεται τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ γιὰ τὶς πτώσεις μας.
Ἐκεῖνο, ποὺ μὲ θλίβει προσωπικὰ ἦταν ὅτι φονεύοντας τὴν Ὑπατία οἱ φανατικοί, πρόδρομοι τοῦ βατικανείου συστήματος τῆς «ἱερῆς ἐξέτασης», δὲν τῆς ἔδωσαν χρόνο νὰ προσέλθει στὴν πίστη. Εὐτυχῶς, ποὺ ἡ Ἐκκλησία μας ξεπλένει τὶς ἀδυναμίες τοῦ σώματός της μὲ τὸ νὰ ἀναδεικνύει σὲ κάθε ἐποχή, καὶ στὴ δική μας ἀκόμη, νέους μάρτυρες.
«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ»
Από το orthodoxia-ellhnismos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου